ΤΑ Αρβανιτοχώρια (Του χθες και του σήμερα) της ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗΣ ΕΝΟΤΗΤΑΣ ΕΥΒΟΙΑΣ
Παρουσιάζοντας τα αρβανιτόφωνα χωριά της Περιφερειακής Ενότητας Ευβοίας, θεωρούμε απαραίτητο να επισημάνουμε τα ακόλουθα:
α) Παρά τα όσα λέγονται, περί μεταναστεύσεως των Αρβανιτών τους 13ο και 14ο αι., δεν υπάρχει καμία αξιόπιστη ιστορική μαρτυρία για την εγκατάσταση Αρβανιτών στην Εύβοια, αλλά ούτε και διασώζεται κάποια παράδοση, σε κάποιο από τα αρβανιτοχώρια, που να μας μιλά για μετανάστευση των κατοίκων του από άλλη περιοχή. Αντίθετα, η ιδιαίτερη κόμμωση των αρχαίων Αβάντων, που ήταν ίδια με αυτή των Αρβανιτών αγωνιστών του ΄21, και το γεγονός ότι πολλά από τα αρχαία τοπωνύμια και ονόματα της περιοχής (Αρέθουσα, Χαλκίδα, Άβαντες κλπ.), ερμηνεύονται με την γλώσσα των σημερινών Αρβανιτών, είναι ενδείξεις περί της αυτοχθονίας των Αρβανιτών. Χαρακτηριστικό δε παράδειγμα είναι αυτό της αρχαίας «Χαλίας», που το όνομά της διασώζεται από τους Αρβανίτες κατοίκους της, ως «Χάλια», και το οποίο, με την βοήθεια της αρβ. γλώσσας, ερμηνεύεται ως «ψαροκόκαλο». Επομένως, αυτοί που στην αρχαιότητα την ονόμασαν «Χαλία» και αυτοί που στην σύγχρονη εποχή την αποκαλούσαν «Χάλια», είχαν την ίδια γλώσσα, που ήταν … τα αρβανίτικα! Και,
β) Λαμβάνοντας υπόψη, ότι και σε πολλές άλλες μη αρβανιτόφωνες περιοχές της Εύβοιας υπάρχουν χωριά των οποίων τα ονόματα είναι αρβανίτικα (Βάθεια, Λούτσα, Λάμαρη, Βέρτουρα κλπ.), αλλά και το γεγονός ότι πολλοί κάτοικοι μη αρβανιτόφωνων χωριών φέρουν αρβανίτικα επώνυμα (Λέκκας, Γκίκας, Τσάλλας, Λεβέντης, Λυμπέρης κλπ.), θεωρούμε βέβαιο, ότι παλαιότερα, το αρβανίτικο στοιχείο στην Εύβοια ήταν πολυπληθέστερο.
1. Αγαθό (Αγαθός): Δήμου Καρυστίων.
2. Άϊ Δημήτρης (Άγιος Δημήτριος): Δήμου Καρυστίων.
3. Αλέξι (Αλέξης): Δήμου Καρυστίων..
4. Αλμυροπόταμος: Δήμου Καρυστίων.
5. Αλώνια: Δήμου Κύμης – Αλιβερίου.
6. Αχλαδερή: Δήμου Κύμης – Αλιβερίου.
7. Βαθύ: Δήμου Χαλκιδέων.
8. Βαρελαίοι: Δήμου Καρυστίων.
9. Βαριμπόπ-ι (Δάφνη): Δήμου Κύμης – Αλιβερίου.
10. Βατήσι: Δήμου Καρυστίων.
11. Βελούσια ή Βελούσα(Βέλος): Δήμου Κύμης – Αλιβερίου.
12 Βρέστηδες: Δήμου Καρυστίων.
13. Βύρρα (Αργυρό): Δήμου Κύμης – Αλιβερίου.
14. Γαβαλά (Γαβαλάς): Δήμου Κύμης – Αλιβερίου.
15. Γεραλή (Φάρος): Δήμου Χαλκιδέων.
16. Γιαννίτσι: Δήμου Καρυστίων.
17. Γκαλάνα: Δήμου Καρυστίων.
18. Γκιάλπιδες (Σώτειρα): Δήμου Καρυστίων.
19. Γκρεμοσκάλι: Δήμου Καρυστίων.
20. Γκρήφηδες (Γκούσφιδες): Δήμου Καρυστίων.
21. Δράμεσι (Ευαγγελισμός): Δήμου Καρυστίων.
22. Δράμεσι (Παραλία Αυλίδος): Δήμου Χαλκιδέων.
23. Δρογκάρι: Δήμου Καρυστίων.
24. Δρυμονάρι: Δήμου Καρυστίων.
25. Ζαπάντι (Δροσιά): Δήμου Κύμης – Αλιβερίου.
26. Ζάρκα (Ζάρακες): Δήμου Κύμης & Αλιβερίου.
27. Ζαχαριά: Δήμου Καρυστίων.
28. Ζερμπίσια (Δύστος): Δήμου Κύμης – Αλιβερίου.
29. Θύμι: Δήμου Καρυστίων.
30. Καγκαδαίοι: Δήμου Καρυστίων.
31. Κακογκιώνι: Δήμου Καρυστίων.
32. Καλαμάκι: (αταύτιστο).
Σημείωση: αναφέρεται στο βιβλίο του Τσίγκου: «Κείμενα για τους Αρβανίτες».
33. Καλέντζι (Πράσινο): Δήμου Κύμης – Αλιβερίου.
34. Καλέργου (Καλέργο): Δήμου Καρυστίων.
35. Καλιανού (Καλλιανός): Δήμου Καρυστίων.
36. Καλογέρι: (αταύτιστο), Δήμου Κύμης – Αλιβερίου.
Σημείωση: αναφέρεται στο βιβλίο του Γιοχάλα: «Εύβοια, τα Αρβανίτικα».
37. Καραίοι: Δήμου Καρυστίων.
38. Καραλήδες (Ελαιοχώρι): Δήμου Καρυστίων.
39. Κατακαλού (Κατακαλός): Δήμου Κύμης – Αλιβερίου.
40. Καψούρι: Δήμου Καρυστίων.
41. Κελιά: Δήμου Καρυστίων.
42. Κίλοσι ή Κοίλωσι(Εκάλη): Δήμου Καρυστίων.
43. Κισούρι (Νέα Στύρα): Δήμου Καρυστίων.
44. Κοκκίνι: Δήμου Καρυστίων.
45. Κόμητο: Δήμου Καρυστίων.
46. Κόσκινα: Δήμου Κύμης – Αλιβερίου.
47. Κουβέλες: Δήμου Καρυστίων.
48. Κουρβίνου ή Άγιος Προκόπιος (Ελαία): Δήμου Κύμης – Αλιβερίου.
49. Κουτουμουλάς: Δήμου Κύμης – Αλιβερίου..
50. Κριεζά: Δήμου Κύμης – Αλιβερίου.
51. Κριμπάτσ (Καλοχώρι): Δήμου Χαλκιδέων.
Σημείωση: στον οικισμό του Κριμπάτσ εγκαταστάθηκαν και πρόσφυγες από το χωριό Παντείχι της Μ. Ασίας, και έτσι, μετά την μετονομασία του Κριμπάτσ σε Καλοχώρι, ονομάζεται πλέον ως «Καλοχώρι-Παντείχι».
52. Λάλα ή Γκιν Λάλα (Νεοχώρι): Δήμου Κύμης – Αλιβερίου.
53. Λάτα: Δήμου Κύμης – Αλιβερίου.
54. Λενοσαίοι: Δήμου Καρυστίων.
55. Λέπουρα ή Λιέπουρα: Δήμου Κύμης – Αλιβερίου.
56. Λογοθέτη (Λογοθέτης): Δήμου Καρυστίων.
57. Λουκίσια (Ανθηδόνα): Δήμου Χαλκιδέων.
58. Μαγκανάρι: (αταύτιστο).
Σημείωση: αναφέρεται στο βιβλίο του Τσίγκου: «Κείμενα για τους Αρβανίτες».
59. Μαμαλιά:Δήμου Καρυστίων.
60. Μαρμάρι: Δήμου Καρυστίων.
61. Μελισσώνας: Δήμου Καρυστίων.
62. Μεσοχώρια: Δήμου Καρυστίων.
63. Μήζηθες ή Μύζηθες: Δήμου Καρυστίων.
64. Μπαμπά (Μπαμπάς): Δήμου Καρυστίων.
65. Μπασάι: (αταύτιστο).
Σημείωση: αναφέρεται στο βιβλίο του Τσίγκου: «Κείμενα για τους Αρβανίτες».
66. Μπεζανί: (αταύτιστο).
Σημείωση: αναφέρεται στο βιβλίο του Τσίγκου: «Κείμενα για τους Αρβανίτες».
67. Μπογιάτι (Ριζοβούνι): Δήμου Καρυστίων.
68. Μπούζ-ι (Λοφίσκος): Δήμου Κύμης – Αλιβερίου.
69. Μπούφαλο: Δήμου Καρυστίων.
70. Μυγδαλιά (Αμυγδαλέα): Δήμου Καρυστίων.
71. Νικολέτα: Δήμου Κύμης – Αλιβερίου.
Σημείωση: προσαρτήθηκε στον οικισμό Λάλα ή Γκιν-Λάλα(Νεοχώρι).
72. Ντάνταρι: (αταύτιστο).
Σημείωση: αναφέρεται στο βιβλίο του Τσίγκου: «Κείμενα για τους Αρβανίτες».
73. Παναγιά: Δήμου Κύμης – Αλιβερίου.
Σημείωση: αναφέρεται στο βιβλίο του Γιοχάλα: «Εύβοια, τα Αρβανίτικα».
74. Περιβόλια: Δήμου Κύμης – Αλιβερίου.
75. Πετριές: Δήμου Κύμης – Αλιβερίου.
76. Πλαγιά: Δήμου Καρυστίων.
77. Πόθι: Δήμου Καρυστίων.
78. Ποταμούνια (Πολυπόταμος): Δήμου Καρυστίων.
79. Πρινιά: Δήμου Καρυστίων.
80. Πύργος (Περιβόλια): Δήμου Κύμης – Αλιβερίου.
81. Ραφταίοι (Ραπταίοι): Δήμου Καρυστίων.
82. Ρεούζι (Ζωοδόχος Πηγή): Δήμου Καρυστίων.
83. Ριτσώνα: Δήμου Χαλκιδέων.
Σημείωση: ο οικισμός έχει εγκαταληφθεί και οι κάτοικοί του εγκαταστάθηκαν στον οικισμό Βαθύ Αυλίδος.
84. Σκούασι (Ακταίο): Δήμου Καρυστίων.
85. Στουπαίοι: Δήμου Καρυστίων.
86. Στύρα: Δήμου Καρυστίων.
87. Στύρα, Νέα:Δήμου Καρυστίων.
88. Σχίζαλι (Σχίζαλη): Δήμου Καρυστίων.
89. Σχινοδαύλεια (Άγιος Δημήτριος): Δήμου Καρυστίων.
90. Τζεναίοι (Βράχος): Δήμου Καρυστίων.
91. Τσακαίοι: Δήμου Καρυστίων.
92. Τσουταίοι (Βαθύρεμα): Δήμου Καρυστίων.
93. Φηγιάς ή Φυγιάς ή Άνω Φυγιάς: Δήμου Καρυστίων.
94. Φρύγανι (Φρυγάνιο): Δήμου Καρυστίων.
95. Φώκιες: (αταύτιστο).
Σημείωση: αναφέρεται στο βιβλίο του Τσίγκου: «Κείμενα για τους Αρβανίτες».
96. Χάλια, Μεγάλα & Μικρά (Δροσιά): Δήμου Χαλκιδέων.
97. Χάνι (Χάνια): Δήμου Καρυστίων.
98. Χεροδύναμο (Χεροδύναμος): Δήμου Καρυστίων.
Σημείωση:
Η μεγάλη μετακίνηση χωρικών προς τα αστικά κέντρα, που έγινε μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, είχε ως αποτέλεσμα, πολλοί από τους σημερινούς κατοίκους των πόλεων, Κάρυστος, Αλιβέρι και Χαλκίδα, να προέρχονται από τα αρβανιτόφωνα χωριά της περιοχής και ιδιαίτερα αυτοί της Χαλκίδας, αφού η πόλη αυτή, ως πρωτεύουσα της Εύβοιας, αλλά και λόγω της γεωγραφικής της θέσης, έχει δεχτεί κατοίκους και από τα αρβανιτόφωνα χωριά της Θήβας. Βεβαίως, δεν μπορούμε να χαρακτηρίσουμε τις πόλεις αυτές ως «αρβανιτόφωνες», αφού, ως γνωστόν, στις πόλεις κυριαρχεί η ελληνοφωνία, αλλά μπορούμε να πούμε, ότι αυτές, … είναι πόλεις με μεικτό πληθυσμό !
Κριεζά 
Καλέντζι 
Πηγές:
1. Γιάννη Γκίκα: «Οι Αρβανίτες και το Αρβανίτικο Τραγούδι στην Ελλάδα, Έρευνα στη Νότια Εύβοια», Αθήνα 1978.
2. Ν.Καρύδης – Μ. Kiel: «Σαντζάκι Ευρίπου, 15ος – 16ος αι. Συνθήκες και χαρακτηριστικά της αναπτυξιακής διαδικασίας των πόλεων και των χωριών», Τετράμηνα 28 – 20 (1985), σελ. 1859 – 1903.
3. Αθ. Τσίγκου: «Κείμενα για τους Αρβανίτες», Αθήνα 1991.
4. Ευα. Μπαλτά: «Η Καρυστία, 15ος – 17ος αιώνας», Αρχείο Ευβοϊκών Μελετών 32 (1996 – 1997), σελ. 5 – 64.
5. Ευα. Μπαλτά – Mystafa Oguz: «Ο Κανουναμές του Σαντζακίου του Ευρίπου (μέσα του 16ου αι.), Αρχείο Ευβοϊκών Μελετών 32 (1996 – 1997), σελ. 231 – 263.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου