Πολεμιστές και μάχες για την Απελευθέρωση από τους Τούρκους.

 Μετάφραση από το βιβλίο του Κωσταντίνου Γουναρόπουλου ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΝΗΣΟΥ ΕΥΒΟΙΑΣ.

Σελ 226

Στα 9 χρόνια της Ελληνικής Επανάστασης 1821-1829 εκτός των χρόνων 1827 και 1828 , έγιναν στην Εύβοια στην στεριά και στην θάλασσα , πάνω από 40 αψιμαχίες, μάχες και ναυμαχίες στα εξείς μέρη.

Ξηροχώριο, Λιχάδα, Αρτεμίσιο, Βρωμούσα, Κοπανά, Ψαχνά, Βρυσάκια, Παγόντα, Βατόντα,  Δυοβουνά, Κοτρόνιο, Κουτουρλομετόχιο, Κύμη, Κήπους, Καστροβαλά, Λόκα, Παλαιοχώριο, Σωληνάριο, Αληβέρι, Στύρα, Διακοφτό, Βατήσι, Καραίους, Λυκόρεμα, Κάρυστο, Καφηρέα και Ανηφορίτη.

Σε όλες αυτές τις μάχες πήραν μέρος πολεμιστές  από την Στερεά Ελλάδα, νησιώτες από το Αιγαίο, Θεσσαλοί, Ηπειρώτες,  Μακεδόνες, Υδραίοι,  Σπετσώτες,  Ψαριανοί, Μανιάτες και μερικοί Σλάβοι οι οποίοι ήταν οπαδοί των  αρχηγών  Βάσσου και Νιβίτσα και φυσικά όλοι οι Ευβοείς με μεγάλο ζήλο και πολλές θυσίες.

Αρχηγός σε υπαρχηγός  οι εξής.

Βερούσης Μουστανάς ,

 Ηλίας Μαυρομιχάλης,

 Κυριακούλης Μαυρομιχάλης,

 Οδυσσέας Ανδρούτσος,

  Βάσος Μαυροβουνιώτης,

 Στέφανος Νιβίτσας

, Διαμαντής Νικολάου,

 Γεώργιος Δυοβουνιώτης,

 Δημήτριος Λιακόπουλος,

 Διονύσιος Ευμορφόπουλος,

Γεώργιος Βαλτινός,

  Ιωάννης Μαμούρης,

 Νικόλαος Τομαράς, 

Κάρολος Φαβιέρος,

Βασίλειος Μπούσγος ,

 Μηνάς Κατσικογιαννάκης,

 Στάθης Κατσικογιαννάκης,

 Ιωάννης Μέλλιος,

  Γεώργιος Λεπενιώτης,

  Σταύρος Βασιλείου,

 Κάρπος Παπαδόπουλος,

 και οι ναυτικοί, Ανδρέας Μιαούλης,

 Γεώργιος Ανδρούτσος, 

Απόστολος Νικολάου Αποστόλης,

Γεώργιος Σαχίνης,

 Νικόλαος Ρόμπης,

Αλέξανδρος Δ.Κριεζής,

 Ανδρέας Κ. Μανιάτης,

Ευστάθιος Κουτμάνης,

Αναγνώστης Τζώρτζης και άλλοι.

Ευβοείς πολεμιστές οι,

Άγγελος Γοβιός,

Αναγνώστης Γοβιός,

Κώτσος Δημητρίου,

Νικόλαος Κριεζώτης,

Νεόφυτος Καρύστου Επίσκοπος,

Ιωάννης Χαλκιάς , του Γιαννιού,

Τόλιας Νικολάου,

Θεόδωρος Καζάνης,

Άγγελος Δαφνής,

Αθανάσιος Χονδροβασιλείου,

 Σταμάτιος Αστέρης,

Γεώργιος Ιαννάκης,

Δημήτριος Δήμου,

Γεώργιος Ιωάννου  Παπά και άλλοι.

 Ιστορία  http://www.hellenicaworld.com/Greece/Geo/gr/Karystos.html

Περίοδος επανάστασης του 1821

Στο πρώτο χρόνο της Επανάστασης από την Κάρυστο εφοδιάζονταν τα φρούρια της Πελοποννήσου και της Κρήτης. Η Εύβοια επαναστάτησε τον Μάιο του 1821 με ηγέτες τους Βερούση, Γοβιό και επίσκοπο Καρύστου Νεόφυτο, αναγκάζοντας τους Τούρκους να κλειστούν στα φρούρια της Καρύστου και της Χαλκίδας. Οι Έλληνες ηττήθηκαν σε διάφορες μάχες αλλά κατανίκησαν τα στρατεύματα του Ομέρ Βρυώνη στα Βρυσάκια. Το 1822 ο Οδ. Ανδρούτσος κινήθηκε προς πολιορκία της Καρύστου αλλά γρήγορα εγκατέλειψε την προσπάθεια. Ωστόσο οι επαναστάτες είχαν επικρατήσει σε πολλά μέρη της Εύβοιας και όπως προκύπτει απο οθωμανικές πηγές, ο διοικητής της Καρύστου Ομέρ μπέης ζητούσε συνεχώς από την κυβέρνησή του βοήθεια για να αντέξει στην πολιορκία. Τον Ιούλιο του 1823 εστάλη από τη Σμύρνη βοήθεια από 3.000 άνδρες και πολεμικό υλικό για την Κάρυστο και τη Χαλκίδα. Στα τέλη του 1823 οι Έλληνες υπό τον Νικόλαο Κριεζώτη έκαναν άλλη μια προσπάθεια να πολιορκήσουν την Κάρυστο μετά από μάχες στους Καραίους, το Μαρμάρι και το Αλιβέρι. Οι Τούρκοι συνέχισαν τις εκκλήσεις προς την Πύλη για ανεφοδιασμό και ενισχύσεις.

Τον Μάρτιο του 1824 έφτασαν στην Κάρυστο και τη Χαλκίδα 1.000 Αλβανοί μισθοφόροι και αργότερα έφτασε και σώμα γενιτσάρων. Οι επαναστάτες έλυσαν οριστικά την πολιορκία της Καρύστου στα τέλη Ιουνίου του 1824. Το 1825 έγινε μια ναυμαχία μπροστά στο κάστρο της Καρύστου μεταξύ πλοίων των γειτονικών νησιών και του τουρκικού στόλου που συνόδευε φορτηγά πλοία με εφόδια. Τον Μάρτιο του 1826 άρχισε πολιορκία της Καρύστου από τον Φαβιέρο η οποία διήρκεσε 24 μέρες. Η φρουρά της Καρύστου νίκησε τους επαναστάτες. Σώζεται τουρκικό έγγραφο με το οποίο ο αρχηγός της φρουράς της Καρύστου διατάσσεται να αποστείλει τα κεφάλια και τα αυτιά των επαναστατών που ηττήθηκαν. Αυτή ουσιαστικά ήταν και η τελευταία πολεμική επιχείρηση της Επανάστασης στην Κάρυστο.

Τα έτη 1827-28 κύλισαν χωρίς σημαντικά γεγονότα, έως ότου το 1829 η Κάρυστος, όπως και ο Εύριπος και η Αθήνα, παραχωρούνται στο υπό σύσταση Ελληνικό κράτος. Από τότε αρχίζει μια περίοδος διαπραγματεύσεων για τους όρους με τους οποίους θα αποχωρούσαν οι Οθωμανοί και κυρίως για την διευθέτηση των κτηματικών περιουσιών τους. Στα τέλη του 1832 αποχωρεί ο τουρκικός πληθυσμός της Καρυστίας και μετεγκαθίσταται στο Τσεσμέ, το Σιβρίχισαρ και το Σιγιασάκ της Σμύρνης.[9] Στη διάρκεια των διαπραγματεύσεων, οι Τούρκοι έχοντας ουσιαστικά αρπάξει τεράστιες εκτάσεις που δεν τους ανήκαν, απαιτούσαν να λάβουν αποζημίωση γι' αυτές. Ακόμα και μετά τη λήξη των πολεμικών επιχειρήσεων με τη Μάχη της Πέτρας, οι Τούρκοι της Καρύστου εξακολουθούσαν να κρατούν Έλληνες αιχμαλώτους και σκλάβους, καθώς και να επιτίθενται στα γύρω χωριά, γεγονός για το οποίο διαμαρτύρονταν οι χωρικοί προς τον τότε κυβερνήτη Καποδίστρια.[10]