ΜΑΧΗ ΒΑΤΙΣΙΟΥ ΤΟΝ ΜΑΙΟ 1823 ΑΡΧΗΓΟΣ ΚΡΙΕΖΩΤΗΣ.

 

ΜΑΧΗ ΒΑΤΙΣΙΟΥ ΤΟΝ ΜΑΙΟ 1823 ΑΡΧΗΓΟΣ ΚΡΙΕΖΩΤΗΣ.

Μετάφραση από το βιβλίο του Κων.Γουναρόπουλου ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΝΗΣΟΥ ΕΥΒΟΙΑΣ.

Μετά την μάχη στο Διακοφτό ο Κριεζώτης ανάγκασε τους Τούρκους να κλειστούν στο κάστρο για πολύ μεγάλο διάστημα, ενώ ταυτόχρονα κανόνιζε το πώς θα εκστρατεύσει κατά της Καρύστου.

Έτσι , την νύχτα της 5^ης Μάη , με το φεγγάρι να λάμπει στον ουρανό, περνά την φυλακή του Προφήτη Ηλία και πηγαίνει στο Βατίσι.

Η μορφολογία του τόπου θεωρείται κατάλληλη για μάχη και έτσι ακόμα και αν είχε κάνει μια κουραστική πορεία τεσσάρων ωρών, αμέσως σηκώνει οχυρώματα  έστω και αν οι περισσότεροι στρατιώτες  κοιμόντουσαν βαθιά.

Μαθαίνοντας ο Ομέρ τα νέα του Κριεζώτη, από την απελπισία του στρατολογεί  περίπου 700 παιδιά και γερόντους και έρχεται στον Μελισσώνα.  Εκεί έκαναν συμβούλιο και ο Ομέρ εξέφρασε την γνώμη να περιμένουν εν αμύνη τους Έλληνες και όπως αποδείχθηκε αργότερα, είχε δίκιο.

Παρόλα αυτά, προσέλαβε τον Σιλιχτάρη και πορεύτηκε κάτω στον κάμπο δια του Στενού, και μετά μέσω λιθόστρωτου μονοπατιού έφτασε  σε ένα μικρό ανοιχτό χώρο στο Ξηροχώριο πάνω από το Βατίσι, για να πολεμίσει εκεί ενώ ο Λεβένταγας θα πολεμούσε από το κάτω μέρος.

Αφού στρατοπέδευσαν οι Τούρκοι  απέναντι από τους Έλληνες, πρώτα από όλα προσευχήθηκαν και μετά έκαναν διάφορες μαγείες  και απελευθέρωσαν δύο περιστέρια.  Αλλά αυτά, έτυχε να πετάξουν προς τους Έλληνες που άρχισαν να βρίζουν με πολύ δυνατές κραυγές τους εχθρούς. Τα πουλιά φοβήθηκαν από τις φωνές και γύρισαν προς τους Τούρκους . Το πέταγμα των περιστεριών προς τους Τούρκους θεωρήθηκε καλός οιονός από τους Έλληνες, ενώ πολύ κακός για τους Τούρκους. Όμως και οι Έλληνες σαν προληπτικοί για να αποδυναμώσουν και να διώξουν τις μαγείες των Τούρκων είχαν κρεμασμένες κολοκύθες γεμάτες με ζωντανά φίδια.

Η μάχη ξεκίνησε με την την έφοδο των Τούρκων. Μετά από μερικές βολές από ακροβολιστές οι στρατιώτες του Λεβένταγα επιτέθηκαν με μεγάλη τόλμη εναντίον των Ελλήνων  και μάλιστα ένας Τούρκος πλησίασε τον προμαχώνα και προσπάθησε να αρπάξει με το χέρι το πυροβόλο του Δημήτρη Χόνδρου από τα Στύρα. Ο γενναίος όμως Χόνδρος στην αρχή προσπάθησε να τον διώξει με απειλές αλλά μετά, κρατώντας  με το ένα χέρι το πυροβόλο έβγαλε πιστόλι με το άλλο και τραυμάτισε τον Τούρκο αναγκάζοντας τον να φύγει.

Εν τω μεταξύ και άλλοι Τούρκοι πλησίασαν τους προμαχώνες και αφού είδαν ότι οι Έλληνες δεν έβγαιναν  πλησίαζαν όλο και περισσότερο βάζοντας τους Έλληνες σε κίνδυνο.

Ο Κριεζώτης από την μια πολεμούσε τους Τούρκους και από την άλλη παρατηρούσε την συμπεριφορά των επιβούλων αξιωματικών. Έτσι παράγγειλε  τον πάντα πιστό Μέλιο και άλλους να τους προσέχουν . Ο ίδιος περνούσε με γυμνό του σπαθί του από όλες τις θέσεις των στρατιωτών και τους ενθάρρυνε. Φτάνοντας προς τον ατρόμητο  Άγγελο Δαφνή, θέλοντας να του δώσει θάρρος και δύναμη, του λέει ότι σε άλλο μέρος της μάχης έστρεψαν σε φυγή τους Τούρκους.

Με τα λόγια αυτά του Κριεζώτη οι στρατιώτες πήραν κουράγιο και δύναμη και όρμησαν γκρεμίζοντας με τα πόδια τους τους προμαχώνες . Πρώτος όρμισε ο Δαφνής με τους στρατιώτες από τα Στύρα και τους άλλους, πηδώντας σαν Αετοί  και καταδίωξαν τους Τούρκους.

Το δε σώμα των Τούρκων προς τα πάνω στο Ξηροχώριο ήταν υπό τον Ομέρ , ενώ πολλοί Τούρκοι βλέποντας τους υπό τον Λεβάνταγα να έχουν τραπεί σε φυγή δείλιασαν . Τότε οι Έλληνες  έπεσαν πάνω τους για να τους νικήσουν και τους καταδίωκαν σαν αρνιά. Αυτοί δε, κακήν κακώς , άλλοι μέσω του λιθόστρωτου μονοπατιού, άλλοι  μέσα από τα βάτια και τα βράχια και κρυφά μονοπάτια , έφθασαν μέχρι το πλάτωμα του Στενού μια ώρα περίπου μακριά από το σημείο της μάχης. Πολλοί από αυτούς έριξαν τα όπλα για να μην συλληφθούν από τους Έλληνες και διέφυγαν .

Οι Τούρκοι λοιπόν διέφυγαν αποδεκατισμένοι με νεκρούς και τραυματίες ακολουθώντας όποιον δρόμο μπορούσαν και υποχώρησαν για  να σωθούν. Ακόμα και ο Ομέρ χάθηκε και γυρνούσε μόνος του μέσα στα δάση μέχρι να βρει το μονοπάτι για να γυρίσει στον κάμπο μέσω του λιθόστρωτου μονοπατιού. Από τον φόβο του δε, έπεσε τρις φορές από το άλογο του  και μόλις σώθηκε, οι Αλβανοί σωματοφύλακες του Μουσταφά Κοκκίνης και Αληζιώτης, τον φρόντισαν αλλά και πάλι φεύγοντας κινδύνευσε μιας και ένας ανδρείος Έλληνας τον πλησίασε σε απόσταση αναπνοής και τον πυροβόλησε. Το άλογο με τρόμο άρχισε να τρέχει και ο ίδιος από τον τρόμο του δεν μπορούσε ούτε το όπλο του να πιάσει. Ο γαμπρός του από την αδελφή του, Τοσούν βέης από την Χαλκίδα, τράπηκε σε φυγή και αφού κρύφτηκε μέσα σε έναν μεγάλο κορμό δέντρου  έφυγε μετά κρυφά μέσα στην νύχτα. Και ο επίσημος  Γιαγιά Τσαούσης κατάφερε να σωθεί σκαρφαλώνοντας σε ένα πολύφυλλο δέντρο. Πολλοί δε, έμειναν τρεις μέρες νηστικοί  μέσα στα δάση. Άλλοι κρυμμένοι στα δέντρα με ανεβασμένους τους παλμούς της καρδιάς έβλεπαν τους Έλληνες να περνούν . Οι περισσότεροι από τους Τούρκους στρατιώτες, διεσπάρησαν στα χωριά Μελισσώνα και  Πεζάνους και μετά γύρισαν στην Κάρυστο μεταφέροντας σε μουλάρια τους νεκρούς και τους τραυματίες.

Οι δε Τούρκοι που ήταν μέσα στο Κάστρο, άνδρες και γυναίκες , μαθαίνοντας τα γεγονότα και την συμφορά και βλέποντας τους πολεμιστές να γυρίζουν σε κακή κατάσταση, βγήκαν μέχρι τις Καμάρες και την Μεκουνίδα και αναζητούσαν με κλάματα και απελπισία οι γονείς τα παιδιά τους, οι γυναίκες τους άντρες τους και άλλοι τα αδέλφια τους.

Σε αυτή την μάχη της έκτης Μαίου του 1823 η οποία διήρκησε από το πρωί μέχρι το δειλινό, δεν σκοτώθηκε κανένας Έλληνας, ούτε και τραυματίστηκε.  Από τους Τούρκος σκοτώθηκαν 48 η 55 και πρώτος ο γιος του επίσημου Αχμέτ βεη και ο Τζαβέρ Αγάς , γαμπρός του Ομέρ από μια ξαδέλφη του.  Στην Κάρυστο μεταφέρθηκαν 70 τραυματίες  εκτός των νεκρών. Αιχμαλωτίσθηκαν 5, η 10  και από αυτούς οι επίσημοι, Χαβίβης και Μεχμέτ Καραβαβάς, ο οποίος είχε χρηματίσει αξιωματικός του ηγεμόνα της Αιγύπτου  Μεχμέτ Αλή.

Την επόμενη της μάχης πήγαν τις κεφαλές των φονευθέντων  στην Εφορία των Στύρων  υπό τον Κρητικό Πέτρο Σφακιανό ο οποίος βραβεύθηκε με χρήματα. Από εκεί , αυτοί και οι αιχμάλωτοι στάλθηκαν στην Αθήνα προς τον Αρχιστράτηγο  Ανατολικής Ελλάδας Οδυσσέα Ανδρούτσο.

Οι δε αιχμάλωτοι λιθοβολήθηκαν από μαθητές σχολείου μετά από την διαταγή του αρχηγού Δημητρίου Λέκκα ο δε Καραβαβάς αποκεφαλίστηκε έξω από την πόλη εκεί όπου είναι τα τωρινά ανάκτορα όπως είδε με τα μάτια της περνώντας από εκεί η μητέρα μου Αγγελίνα Γουναροπούλου.

Ο Κριεζώτης αναδείχθηκε νικητής και τροπαιούχος στην μάχη στο Βατίσι αφού καταδίωξε και συνέτριψε τον εχθρό μέχρι του Στενού και μετά μπόρεσε να γυρίσει στο στρατόπεδο.

Ακόμα και με την ομολογία των Τούρκων, ο Κριεζώτης θα μπορούσε να κυριεύσει το φρούριο  και ακόμα να συλλάβει και τον Ομέρ στην φυγή του. Όμως έπραξε σοφά γιατί κράτησε την νίκη και δεν έβαλε σε κίνδυνο ανθρώπους.

Όλοι οι στρατιώτες έδειξαν ανδρεία και οι αξιωματικοί  Μέλιος,  Βαλτινός,  Καζάνης, Κεντιστός αρίστευσαν. Ο κύριος αίτιος της νίκης  ήταν ο Ευβοέας Άγγελος Δαφνής δείχνοντας απαράμιλλο ανδρεία.

Ακόμα και αν οι Έλληνες ήταν υπέρτεροι αριθμητικά των Τούρκων, μόλις 1500 άνδρες,  κατά αξιόπιστη μαρτυρία , οι περισσότεροι ήταν πρωτόπειροι , άοπλοι γεωργοί και ποιμένες. Άλλος είχε μόνο ένα ημιτριβές πυροβόλο, άλλος μόνο ένα πιστόλι, άλλος ένα σπαθί και άλλος μόνο ένα μαχαίρι από το σπίτι. Ακόμα και γεωργικά εργαλεία όπως δικέλι . Άλλος πολέμησε κρατώντας μια λόγχη στερεωμένη πάνω σε μακρύ ξύλο, άλλος κρατώντας ένα αυτοσχέδιο ρόπαλο και άλλος κρατώντας μια μεγάλη ποιμενική γκλίτσα .

Τσομπάνης δε, ο Ιωάννης Τούντας  από το χωριό Βαρελαίους, ζήτησε ένα όπλο από τον αρχηγό και επειδή δεν υπήρχε κανένα, βρήκε μόνος του ένα σιδερένιο κομμάτι σαν οβελίσκο και με αυτό συμμετείχε στην μάχη και σκότωσε έναν Τούρκο. Έβαλε τα ρούχα του Τούρκου και το σκουφί του , πήγε στον Κριεζώτη φέρνοντας την κεφαλή του σκοτωμένου και για αυτό, πήρε χρηματικό βραβείο.

Ο δε Δημήτριος Βακαλύμης από τα Στύρα, με μόνο ένα ξίφος ήρθε σε μονομαχία με Τούρκο αξιωματικό. Αλλά δεν ήξερε να το χρησιμοποιήσει σωστά με αποτέλεσμα να τρέχει το αίμα από τις πληγές στο σώμα και στο κεφάλι του. Τότε, ρίχνει κάτω το ξίφος και ορμά στον αντίπαλο ,με αποτέλεσμα να τον σκοτώσει με τα χέρια του  με την βοήθεια του Γεωργίου Μικρού.

Από την πλευρά των Τούρκων πήραν μέρος οι επισημότεροι και οι πλουσιότεροι Τούρκοι οι οποίοι ήταν και πεζοί και ιππείς. Όλοι κατάλληλα προετοιμασμένοι για μάχη και καλά οπλισμένοι ενώ δεν είχαν νικηθεί πουθενά αλλού και ανάμεσα τους, οι πιο γενναίοι από τους Τούρκους της Ελλάδας.

Για αυτούς τους λόγους, η μάχη στο Βατίσι έχει πολύ μεγάλη σημασία.