Tο κτίριο αυτό με απόφαση του Υπουργού Πολιτισμού και Επιστημών, που δημοσιεύθηκε στις 15 Ιουνίου 1979, έχει χαρακτηριστεί σαν έργο τέχνης που χρειάζεται ειδική προστασία γιατί πρόκειται για αξιόλογο νεοκλασσικό κτίριο που η γενική μορφή του και τα επί μέρους αρχιτεκτονικά και μορφολογικά στοιχεία του συνθέτουν τυπικό δείγμα δημόσιου κτιρίου του περασμένου αιώνα.
Η κατασκευή του: «Η ανέγερσις εν τη πρωτευούση του Δήμου Καρύστου δημοτικων καταστημάτων, εκ του κληροδοτήματος του αειμνήστου Ιωάννου Κότσικα, κατά το υπό του εργοδηγού Ποθητού Καμάρα συνταχθέντα σχεδιαγράμματα …».
Τo κτίριο κατασκεύασε ο Νικόλαος Γερμανός, εργολάβος δημοσίων έργων, από τη Χαλκίδα και ο προϋπολογισμός δαπάνης του έργου ήταν δρχ. 60.950 και 38% της εποχής.
Τη θέση του κτιρίου είχαν επιλέξει από τότε που έκαναν το αρχικό σχέδιο της πόλεως Καρύστου, το 1842, οι μηχανικοί Λουδοβίκος Ράγκος, Συνταγματάρχης του Μηχανικού και ο Βαυαρός Μπίρμπαχ.
Το κτίριο παρεδόθη το 1896 στη δημοτική αρχή Καρύστου και απότε έγινε η στέγαση του Δημαρχείου Καρύστου, στη νοτιοδυτική πτέρυγα, του Ειρηνοδικείου Καρύστου, στη νοτιοανατολική πλευρά και της Αστυνομίας Καρύστου, στη βόρεια πλευρά του οικοδομήματος.
Στα γραφεία του Δημαρχείου στεγάζονται, από πολλά χρόνια, το Ληξιαρχείο Καρύστου, το Ίδρυμα Δωρεάς Κότσικα, η Επιτροπή Κοινωφελών Έργων του Ιδρύματος Κότσικα, το Ίδρυμα Κ. Γιοκαλά, το Μπουρνιάδειον Ίδρυμα, το Ίδρυμα Νικολάου Κ. Γουναροπούλου και το Ίδρυμα Κυβέλης Γεωργ. Μπουρνιά.
Παλαιότερα και το Λιμενικό Ταμείο Καρύστου. Μέχρι πέρυσι στεγαζόταν και το Γραφείο Γεωργικής Αναπτύξεως Καρύστου, ενώ κατά τη διάρκεια της κατοχής είχε στεγαστεί στο Δημαρχείο και το Ταχυδρομείο Καρύστου, όταν οι Γερμανοί το έδιωξαν από το κτίριο που στεγαζόταν μέχρι τότε, της Αρίστης Λουλούδη, στην λεωφόρο Κριεζώτου.
Το δημοτικό αυτό κατάστημα έχει ανεγερθεί στο υπ’ αριθ. 20 οικοδομικό τετράγωνο του αρχικού σχεδίου της πόλεως Καρύστου και έχει πλάτος 34 μέτρα (νότια και βόρεια πλευρά) και μήκος 48 μέτρα (ανατολική και δυτική πλευρά). Το κτίριο έχει διαστάσεις 20Χ26 μέτρα. Έχει εσωτερικό αίθριο, 6,30Χ7,80 μέτρα και μία μεγαλοπρεπή είσοδο 3,75Χ7,70 μέτρα. Η στέγη του είναι τετράκλινη, εντυπωσιακή, σε σχήμα ορθογώνιο, στολίζεται με κεραμίδια Βυζαντινού τύπου και ακροκέραμα διακοσμητικά. Αποτελείται από εννέα γραφεία, δύο αίθουσες συνεδριάσεων (μία του Δημοτικού Συμβουλίου και μία του Ειρηνοδικείου) και τέσσερις εισόδους. Το ύψος κάθε χώρου από αυτούς είναι πέντε μέτρα.
Πίσω από το κυρίως κτίριο, στον περίβολο, υπάρχουν δύο βοηθητικοί χώροι, που χτίστηκαν τότε, διαστάσεων, ό ένας 3Χ5 ,5 μ. και ο άλλος 2Χ5 μ. και ένας τρίτος, που χτίστηκε προ του 1940 με διαστάσεις 7Χ5,5 μ.
Το οικοδομικό αυτό τετράγωνο που ευρίσκεται βορειοδυτικά του επιβλητικού Ιερού Ναού του Αγίου Νικολάου, αρχιεπισκόπου Μύρων της Λυκίας, του θαυματουργού, πολιούχου της Καρύστου, περιβάλλεται από τιε οδούς Ιωάννου Κότσικα, ανατολικά, Διονυσίου, βόρεια, Ιωάννου Κότσικα, δυτικά και από τη λεωφόρο Ελλήνων Αμερικής, νότια.
Η οδός Ιωάννου Κότσικα αρχίζει πίσω από την Κεντρική Πλατεία και οδηγεί προς τον βορρά.
Διχάζεται, περικλείει το δημαρχιακό χώρο και ενώνεται πάλι μετά από αυτόν.
Το Δημαρχείο λοιπόν έχει ανεγερθεί σε δεσπόζουσα θέση, όπως είπαμε, ό πως φαίνεται στο ωραίο σχέδιο της πόλεως Καρύστου.
Για την ανέγερσή του χρησιμοποιήθηκαν ντόπια υλικά και μάλιστα μάρμαρα Καρύστου και Καρυστινές πλάκες.
Το κτίριο γύρω – γύρω το περιβάλλει μεγάλη αυλή, που την περικλείει σιδερένιο ωραίο κιγκλίδωμα της εποχής εκείνης.
Οι αυλές, εσωτερικές και εξωτερικές, είναι στρωμένες από γκρίζο Καρυστινό σχιστόλιθο.
Οι σκάλες που οδηγούν από τη λεωφόρο Ελλήνων Αμερικής προς το κτίριο του Δημαρχείου και από το προαύλιο προς το αίθριο, είναι και αυτές από Καρυστινά μάρμαρα.
Η μεγαλόπρεπη είσοδος και τα ψηλά παράθυρα γύρω από τα κτίρια, πλαισιώνονται με ωραία γκριζόλευκα επίσης Καρυστινά μάρμαρα, παρά δε το πέρασμα ενενήντα χρόνων, διατηρούνται σε άριστη κατάσταση.
Τρεις προτομές των μεγάλων ευεργετών της Καρύστου στολίζουν το ωραίο κτίριο.
Του Ιωάννη Κότσικα, που με το κληροδότημά του κτίστηκε το Δημαρχείο, τοποθετήθηκε στο εσωτερικό αίθριο, του Πολυχρόνη Θ. Κότσικα στη ΝΑ πλευρά της αυλής και του Θεοχάρη Θ. Κότσικα στη ΝΔ πλευρά.
Οι δύο τελευταίοι, ανήψια του Ιωάννη Κότσικα, είναι επίσης μεγάλοι ευεργέτες της γενέτειρά τους. Έχουν χαρίσει στην Κάρυστο, το Δημοτικό σχολείο, το Γυμνάσιο, το Ηλεκτρικό Εργοστάσιο και το λιμάνι της Καρύστου.
Οι προτομές, έργα του γλύπτη Νίκου Δημητριάδη, έχουν τοποθετηθεί το 1929.
Η κάθε μία έχει χαραγμένη πάνω της την επιγραφή: ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΑ ΚΟΙΝΟΤΗΤΟΣ ΚΑΡΥΣΤΟΥ, ΟΙ ΑΠΑΝΤΑΧΟΥ ΚΑΡΥΣΤΙΟΙ 1929, και αναφέρεται στον καθένα από τους τρεις ευεργέτες.
Τα αποκαλυπτήρια έγιναν με μεγαλοπρεπείς εκδηλώσεις στις 8 Ιουνίου 1930, από τον τότε Μητροπολίτη Καρυστίας και Σκύρου Παντελεήμονα Φωστίνη, συμπαραστατούμενο από όλο τον κλήρο της Καρύστου και της περιοχής της. Παρέστησαν ο Πρόεδρος της Κοινότητος Καρύστου Δημήτριος Σαραβάνος, το Κοινοτικό Συμβούλιο, οι αρχές και υπηρεσίες της πόλεως και της περιοχής, οι εκπαιδευτικοί με τους μαθητές και τις μαθήτριες του Δημοτικού και του Ημιγυμνασίου Καρύστου και το σύνολο των κατοίκων.
Δεξιά και αριστερά από τις σκάλες που οδηγούν στο προαύλιο του Δημαρχείου, υπάρχουν δύο ημικυκλικά κηπάρια, ένα ανατολικά και ένα δυτικά, διαστάσεων 4Χ11 μέτρα το καθένα.
Τις δύο μπροστινές γωνιές της αυλής του Δημαρχείου τις στολίζει από ένα πεύκο, που είχε φυτέψει, προπολεμικά, η αγάπη και η καλοσύνη του μακαρίτη μπάρμπα Γιάννη Χαρδαλούπα, που είχε μεγαλώσει στη Ρωσία και ξανάρθε στην Κάρυστο μετά τη Ρωσική Επανάσταση.
Αφού όμως μιλήσαμε για το προαύλιο του Δημαρχείου, θα προσθέσουμε και μία γραφική λεπτομέρεια, απομεινάρι παλιού …… καλού καιρού.
Στη ΝΔ πλευρά του περιβόλου, λίγο πιο πάνω από το πεύκο, σώζεται ακόμη η βάση ενός φαναριού, που, πριν ηλεκτροφωτιστεί η Κάρυστος, κατά το 1929, πάλι κληρονόμοι των αδελφών Κότσικα, όπως προαναφέραμε, ήταν ένα από τα φανάρια που είχε η Κοινότητα. (Σημ.: όπως είναι γνωστό, μέχρι το 1924, η Κάρυστος ήταν έδρα του Δήμου Καρυστίων. Από το 1914 μέχρι το 1946 ήταν Κοινότητα και από το 1946 έγινε πάλι Δήμος) και για το άναμμα των οποίων «διετίθετο πίστωσις εβδομήκοντα πέντε λεπτών κατά νύκτα και φανόν», όπως αναφέρεται στο πρακτικό του Δημοτικού Συμβουλίου της 8 Ιανουαρίου 1898.
Οι Καρυστινοί τιμούν πάντα τους ευεργέτες τους με κάθε τρόπο και σε κάθε περίπτωση.
Πιστεύουν ότι «κληροδοτήματα είναι η ευγενεστέρα έκφανσις της Ελληνικής ψυχής και η ευγλωττοτέρα σελίς της ιστορίας του Έθνους», όπως είχε πει και ο Σκευος Ζερβός. Ποτέ δεν ξεχνούν τους ευεργέτες που στόλισαν τον τόπο τους με ωραία κτίρια και με άλλες δωρεές. Ιδιαίτερη τιμή οφείλεται στον Ιωάννη Κότσικα, που πρώτος έκαμε αρχή με τη μεγάλη δωρεά του Δημαρχείου Καρύστου «ου τη χειρί αλλ’ όλω τω θυλάκω».
.jpg)
