Κυριακή 19 Νοεμβρίου 2023

Υποβρύχιο Τρίτων: Το συγκλονιστικό χρονικό της τελευταίας αποστολής

 


ΥΠΟΒΡΥΧΙΟ ΤΡΙΤΩΝ

Σαν σήμερα, στις 16 Νοεμβρίου 1942, το υποβρύχιο Υ-5 «Τρίτων»  επιτίθεται εναντίον γερμανικής νηοπομπής στον Καφηρέα, βυθίζει ένα πετρελαιοφόρο και, ενώ προσπαθεί να διαφύγει, δέχεται την επίθεση γερμανικού καταδιωκτικού και τελικά βυθίζεται. Δεκαεννέα μέλη του πληρώματος χάνονται μαζί του.

Στις 10 Νοεμβρίου 1942 και με κυβερνήτη τον υποπλοίαρχο Ε. Κοντογιάννη, το Υ/Β Υ-5 “ΤΡΙΤΩΝ” ξεκίνησε κατόπιν της Α/391 διαταγής του Α.Δ.Υ. για την τελευταία πολεμική του περιπολία. Το επιχειρησιακό του σχέδιο προέβλεπε την αποβίβαση ομάδας πέντε Ελλήνων πρακτόρων και 340 κιλών πολεμικού υλικού και εφοδίων στη νοτιοανατολική ακτή της Εύβοιας και έπειτα την εκτέλεση πολεμικής περιπολίας στο κεντρικό Αιγαίο.

Στις 16 Νοεμβρίου το ΤΡΙΤΩΝ έφτασε έξω από το ακρωτήριο Καφηρέας, αλλά λόγω θαλασσοταραχής ο κυβερνήτης του ανέβαλε την αποβίβαση για την επόμενη νύχτα πραγματοποιώντας εν τω μεταξύ σύντομη πολεμική περιπολία στην περιοχή.

Το χρονικό της επιχείρισης

Κατά την επιχειρησιακή ώρα 16:00 εντόπισε εχθρικό υδροπλάνο με αποτέλεσμα να καταδυθεί σε βάθος 30 μέτρων.

Στις 16:20 αναδύθηκε σε περισκοπικό βάθος και διακρίνοντας κοντά στην Άνδρο εχθρική νηοπομπή αποφάσισε να της επιτεθεί. Η νηοπομπή κατευθυνόταν προς τα Δαρδανέλια και αποτελούνταν από :

  • το ρουμανικό ατμόπλοιο ALBA JULIA (πρώην CARL LEGIEN, 5.700 ΚΟΧ)
  • το ιταλικό CELENO (πρώην SAXOLEINE, 3.741 ΚΟΧ),
  • το αντιτορπιλικό HERMES (πρώην ελληνικό αντιτορπιλικό ΒΑΣΙΛΕΥΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ)
  • το  ανθυποβρυχιακό, UJ-2101 (πρώην ελληνικό ναρκοθετικό ΣΤΡΥΜΩΝ, 325 τόνων,  και
  • το  ανθυποβρυχιακό UJ-2102 (πρώην γιώτ BIRGITTA, 437 ΚΟΧ, του εφοπλιστή Ευγενίδη, κυβερνήτης υποπλοίαρχος Gero Kleiner).

Ο οπλισμός των ανθυποβρυχιακών αποτελούνταν από πυροβόλα των 8,8 εκ., έκαστο, πολυβόλα των 3,7 εκ., βόμβες βυθού και ανθυποβρυχιακές συσκευές.

Πλησιάζοντας η νηοπομπή προς το υποβρύχιο άλλαξε πορεία κατευθυνόμενη προς τα βορειοανατολικά, με αποτέλεσμα το ΤΡΙΤΩΝ να έχει καλύτερη θέση για την πραγματοποίηση της επίθεσης.

Στις 16:30 και από απόσταση 5.500 μ. το ΤΡΙΤΩΝ επιτέθηκε στην νηοπομπή εξαπολύοντας μια τορπίλη κατά του ουραγού πλοίου (ALBA JULIA) η οποία όμως δεν βρήκε τον στόχο της. Σύμφωνα με την μεταπολεμική έκθεση μάχης (1946) του κυβερνήτη του ΤΡΙΤΩΝ, Ε. Κοντογιάννη, η τορπίλη έπληξε το ALBA JULIA χωρίς όμως αυτό να επιβεβαιώνεται από τις πρωτογενείς και ιδιαίτερα έγκυρες αρχειακές ιστορικές πηγές. Επειδή οι υπόλοιπες τορπίλες ήταν ρυθμισμένες για μικρότερες αποστάσεις και ο χρόνος δεν επαρκούσε για μεταβολή της ρύθμισης τους, εξαπολύθηκε μόνο μια τορπίλη ενάντια στον στόχο.

Το UJ-2102, το οποίο είχε εντοπίσει το ΤΡΙΤΩΝ ήδη από τις 16:10 σε απόσταση 1.400 μέτρων από αυτό, παρέμεινε στην περιοχή χωρίς να ακολουθήσει την νηοπομπή η οποία συνέχισε την βόρεια πορεία της υπό την διοίκηση του αντιτορπιλικού HERMES.

Στις 16:40 το UJ-2102 ξεκίνησε την πρώτη του επίθεση με 13 βόμβες βυθού ρυθμισμένες για βάθη 70-125 μ..

Στις 17:00 πραγματοποίησε δεύτερη επίθεση με 11 βόμβες βυθού οι οποίες δεν κατάφεραν να προκαλέσουν καμία σημαντική βλάβη στο υποβρύχιο το οποίο κατάφερε να κινηθεί βόρεια με σκοπό να εξέλθει από το στενό του Κάβο Ντόρο. Μετά την επίθεση αυτή αχρηστεύθηκε η ανθυποβρυχιακή συσκευή του UJ-2102 με αποτέλεσμα να μην είναι σε θέση να εντοπίσει το υποβρύχιο.

Στις 19:35, τρεις περίπου ώρες αργότερα μετά την πρώτη επίθεση, , η βλάβη της συσκευής διορθώθηκε με αποτέλεσμα ο κυβερνήτης του UJ-2102, υποπλοίαρχος Gero Kleiner, να εντοπίσει και πάλι το ΤΡΙΤΩΝ σε απόσταση τριών χιλιομέτρων και να κατευθυνθεί προς αυτό ακολουθώντας πορεία ζιγκ-ζαγκ, καταφέρνοντας να αποφύγει με τον τρόπο αυτό μια ακόμα τορπίλη που εξαπέλυσε εναντίον του το υποβρύχιο.

Στις 20:05 ακολούθησε η τρίτη επίθεση του UJ-2102 με 13 βόμβες βυθού οι οποίες κατάφεραν να προκαλέσουν σοβαρές ζημιές στο ΤΡΙΤΩΝ. Αν και το υποβρύχιο είχε δεχτεί καίριο πλήγμα παρέμενε διαχειρίσιμο και προσπάθησε και πάλι να διαφύγη. Στην προσπάθεια του αυτή προδόθηκε από τις κηλίδες ορυκτέλαιου και πετρελαίου που αναδύονταν στην επιφάνεια, λόγω των ρηγμάτων που είχαν προκληθεί από τις βόμβες βυθού στις εξωτερικές δεξαμενές καυσίμων του υποβρυχίου, με αποτέλεσμα να είναι συνεχώς αντιληπτό από το UJ-2102.

Στις 20:30 το ανθυποβρυχιακό ξεκίνησε την τέταρτη επίθεση του ρίχνοντας άλλες 12 βόμβες βυθού οι οποίες προκάλεσαν νέες σοβαρές και καίριες ζημιές στο υποβρύχιο, με αποτέλεσμα να μην έχει πλέον δυνατότητα χειρισμού. Ανάμεσα σε άλλα αχρηστεύθηκαν τα πηδάλια βάθους και διευθύνσεως, τα βαθύμετρα, οι αντλίες, αχρηστεύθηκε η γυροσκοπική πυξίδα και χαλάρωσαν οι σφιγκτήρες των καθόδων.

Στις 21:00 το ΤΡΙΤΩΝ ανήλθε σε περισκοπικό βάθος με σκοπό να προσανατολισθεί, καθώς χωρίς πυξίδα είχε χάσει το ακριβές στίγμα του. Την στιγμή αυτή αντελήφθη το ανθυποβρυχιακό να κατευθύνεται εναντίον του με μεγάλη ταχύτητα. Καταδύθηκε τότε και πάλι σε βάθος 30 μέτρων όπου δέχτηκε μια ακόμα επίθεση με 9 βόμβες βυθού. Από την επίθεση αυτή αχρηστεύθηκε ο δεξιός κινητήρας του υποβρυχίου, κατέπεσε ο άξονας της αριστερής μηχανής, έσπασαν οι κοχλίες στήριξης των μηχανών, σφηνώθηκαν τα πρυμναία πηδάλια βάθους και άρχισε να εκλύεται χλώριο από τις βρεγμένες συστοιχίες. Για τον κυβερνήτη του ΤΡΙΤΩΝ στην δυσμενή αυτή θέση υπήρχαν δυο επιλογές: Να αναδυθεί και να παραδοθεί ειρηνικά ή να αναδυθεί και να πολεμήσει. Προτίμησε την δεύτερη.

Στις 22:00, πεντέμισι ώρες μετά την πρώτη επίθεση, ο κυβερνήτης του ΤΡΙΤΩΝ, Ε. Κοντογιάννης, διέταξε ανάδυση και «εξόρμηση δια πυροβόλου» κατά του ανθυποβρυχιακού. Φτάνοντας στην επιφάνεια άνοιξε την καταπακτή του πυργίσκου και βγήκε ο ίδιος πρώτος με το περίστροφο στο χέρι. Με το άνοιγμα της καταπακτής όμως άρχισε να μπαίνει νερό από την ανοικτή κάθοδο και προς στιγμή οι άντρες που ακολουθούσαν έκλεισαν την καταπακτή. Ο κυβερνήτης μόνος έξω από το σκάφος άδειασε το περίστροφο του πυροβολώντας κατά του UJ-2102 και προσπάθησε να φθάσει στο πυροβόλο των 10 εκ. για να ρίξει με αυτό. Το ανθυποβρυχιακό σάρωσε την στιγμή αυτή το ΤΡΙΤΩΝ με τα πυροβόλα και τα πολυβόλα του, εμβολίζοντας το ταυτόχρονα από την δεξιά του πλευρά.

Ο κυβερνήτης Ε. Κοντογιάννης έχασε τις αισθήσεις του από τον κλονισμό και έπεσε στη θάλασσα ενώ η ομοχειρία επιφανείας, η οποία είχε εν τω μεταξύ εξέλθει στο κατάστρωμα, άνοιξε πυρ με τα πολυβόλα της ενάντια στο UJ-2102. Η απόσταση ανάμεσα στα δυο σκάφη ήταν γύρω στα 40 με 80 μέτρα και οι επιβαίνοντας σε αυτά έβαλαν εκτός των πυροβόλων και των πολυβόλων, με φορητά όπλα και χειροβομβίδες. Ο πυργίσκος του υποβρυχίου ήταν διάτρητος και φλεγόταν.

Στις 22:14 το UJ-2102 βάλλοντας με όλα του τα όπλα κατευθύνθηκε με μεγάλη ταχύτητα εμβολίζοντας για μια ακόμα φορά το ΤΡΙΤΩΝ. Μετά τον εμβολισμό αυτόν άρχισε η εγκατάλειψη του υποβρυχίου. Από τους επιζώντες του πληρώματος 30 αιχμαλωτίστηκαν  συμπεριλαμβανομένου και του υποπλοίαρχου Κοντογιάννη, ενώ οι Νικόλαος Μαρουλάς (Αρχικελευστής ηλεκτρολόγος) και Δ. Παπαδημητρίου (Δίοπος ηλεκτρολόγος) διέφυγαν κολυμπώντας προς την Εύβοια όπου βρήκαν καταφύγιο στο χωριό Θυμιανή διαφεύγοντας στην συνέχεια προς την Μέση Ανατολή.

Όλα τα μέλη της ομοχειρίας του υποβρυχίου σκοτώθηκαν, μαζί τους και ο ύπαρχος του ΤΡΙΤΩΝ, υποπλοίαρχος Αντώνης Δανιόλος. Ο ανθυποπλοίαρχος Χρήστος Σολιώτης, ο οποίος είχε παραμείνει τελευταίος στο υποβρύχιο, αφού άνοιξε τα εξαεριστικά για να το βυθίσει γρηγορότερα και να μην πέσει στα χέρια του εχθρού, πήδηξε στην θάλασσα όπου συνάντησε τον υποκελευστή Δ. Κακανδρή και τον βοήθησε να παραμείνει στην επιφάνεια μέχρι να συλλεχθούν από λέμβο του UJ-2102. Ο Κακανδρής είχε χάσει κατά την διάρκεια της μάχης το ένα του πόδι και παρέμενε με δυσκολία στην επιφάνεια.

Στις 22:35 το ΤΡΙΤΩΝ, έχοντας πάρει κλίση από την συνεχή εισροή νερού, βυθίστηκε στο ενδεικτικό στίγμα 37° 07´ 00” Ν και 24° 39 00”´Ε , (Mar. Qu. CK 9715) παίρνοντας στο βυθό 19 μέλη του πληρώματος. Ήταν το τρίτο ελληνικό υποβρύχιο που βυθιζόταν εν ώρα μάχης μετά τον ΠΡΩΤΕΑ και τον ΓΛΑΥΚΟ.

Οι συλληφθέντες αιχμάλωτοι έλαβαν κάθε δυνατή περίθαλψη από τον κυβερνήτη και το πλήρωμα του γερμανικού ανθυποβρυχιακού UJ-2102. Μετά την ανάκριση τους στον Πειραιά μεταφέρθηκαν στο στρατιωτικό στρατόπεδο αιχμαλώτων «MARLANG», κοντά στην Βρέμη, όπου και παρέμειναν μέχρι την απελευθέρωση τους από τον συμμαχικό στρατό στις 28 Απριλίου 1945.
υποβρυχιο τριτων

Η πολεμική σημαία του Υ/Β “ΤΡΙΤΩΝ”

Αμέσως μετά την μάχη και ενώ το πλήρωμα του γερμανικού ανθυποβρυχιακού συνέλεγε τραυματισμένα μέλη του πληρώματος του ΤΡΙΤΩΝ, αφαίρεσε από το βυθιζόμενο υποβρύχιο την πολεμική του σημαία την οποία και παρέδωσε στον κυβερνήτη του UJ-2102. Η πολεμική σημαία του ΤΡΙΤΩΝ παρέμεινε στα χέρια του κυβερνήτη του UJ-2102, υποπλοιάρχου Gero Kleiner.

Τριάντα χρόνια αργότερα στο Κίελο θα υψωνόταν η Ελληνική Σημαία σε ένα καινούργιο Υ/Β ”ΤΡΙΤΩΝ” .Στην τελετή που γινόταν στις 20 Σεπτεμβρίου 1972 στην Ναυτική σχολή του Murwik στο Κίελο, ένας ηλικιωμένος κύριος που ονομαζόταν Gero Kleiner , έφερε στο Π.Ν. ένα ανεκτίμητο δώρο : Την διάτρητη Σημαία του παλαιού Υ/Β ”ΤΡΙΤΩΝ” που παρέδωσε στον Κυβερνήτη του νεοπαρεληφθέντος Υ/Β Πλωτάρχη Ι.ΜΑΝΙΑΤΗ ΠΝ. Ο κύριος Kleiner δεν ήταν άλλος από τον Κυβερνήτη του ”UJ 2102”, που ανεγνώριζε έμπρακτα την αξία του τότε αντιπάλου του.Η πολεμική σημαία του ΤΡΙΤΩΝ βρίσκεται σήμερα εκτεθειμένη στην βάση υποβρυχίων του ναυστάθμου της Σαλαμίνας.

Οι αποστολές του Υ/Β “Τρίτων”

Το «ΤΡΙΤΩΝ» Υ-5 στην πρώτη φάση του πολέμου στην Αδριατική (ΟΚΤ 1940 – ΑΠΡ 1941) εκτέλεσε συνολικά έξι (6) πολεμικές περιπολίες.

ΑΡΙΘΜΟΣ ΠΕΡΙΠΟΛΙΑΣ

ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ

ΒΥΘΙΣΘΕΝΤΑ ΠΛΟΙΑ

ΠΕΡΙΟΧΗ

ΣΥΝΟΛΟ ΩΡΩΝ

ΕΝ ΚΑΤΑΔΥΣΕΙ /ΕΝ ΕΠΙΦΑΝΕΙΑ

1

3/11/40 – 12/11/40

ΚΕΦΑΛΛΗΝΙΑΣ

199

98/101

2

14/12/40 – 24/12/40

ΑΔΡΙΑΤΙΚΗ

231

96/135

3

5/1/41 – 12/1/41

Υ/Β NEGHELLI

ΑΔΡΙΑΤΙΚΗ

161

70/91

4

2/2/41 – 6/2/41

ΙΟΝΙΟ

5

20/2/41 – 25/2/41

ΑΔΡΙΑΤΙΚΗ

145

56/89

6

16/3/41 – 25/3/41

Μ/ V CARNIA 5451T.

ΑΔΡΙΑΤΙΚΗ

211

92/119

Στις 9 Ιανουαρίου 1941 κατά τη διάρκεια της τρίτης πολεμικής περιπολίας στο στενό του ΟΤΡΑΝΤΟ, με Κυβερνήτη τον Πλωτάρχη Δ.ΖΕΠΟ, βύθισε το ιταλικό Υ/Β NEGHELLI το οποίο βρισκόταν εν επιφανεία.

υποβρυχιο τριτων
Απόσπασμα από αναφορά κυβερνήτου

Στις 23 Μαρτίου 1941 κατά τη διάρκεια της έκτης πολεμικής περιπολίας δυτικά του κόλπου Δυρραχίου με Κυβερνήτη τον Πλωτάρχη Γ.ΖΕΠΟ , βύθισε το Μ/ V CARNIA 5451Τ.

ΥΠΟΒΡΥΧΙΟ ΤΡΙΤΩΝ
Απόσπασμα από αναφορά κυβερνήτου
ΥΠΟΒΡΥΧΙΟ ΤΡΙΤΩΝ
Απόσπασμα από αναφορά κυβερνήτου
ΥΠΟΒΡΥΧΙΟ ΤΡΙΤΩΝ
Απόσπασμα από αναφορά κυβερνήτου

Στη δεύτερη φάση του πολέμου (ΜΑΙ 1941 – ΟΚΤ 1944) εξορμώντας στο Αιγαίο από βάσεις της Μ. Ανατολής εξετέλεσε συνολικά εννέα (9) πολεμικές περιπολίες, παράλληλα με ειδικές αποστολές (αποβιβάσεις / επιβιβάσεις πρακτόρων/ καταδρομέων)

ΑΡΙΘΜΟΣ ΠΕΡΙΠΟΛΙΑΣ

ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ

ΒΥΘΙΣΘΕΝΤΑ ΠΛΟΙΑ

ΠΕΡΙΟΧΗ

ΣΥΝΟΛΟ ΩΡΩΝ

ΕΝ ΚΑΤΑΔΥΣΕΙ /ΕΝ ΕΠΙΦΑΝΕΙΑ

7

3/6/41 – 16/6/41

ΚΑΣΤΕΛΟΡΙΖΟ

302

196/106

8

24/7/41 – 31/7/41

ΡΟΔΟΣ

267

163/104

9

18/9/41 – 27/9/41

ΚΡΗΤΗ

309

187/122

10

22/9/41 – 30/9/41

ΚΡΗΤΗ

186

100/86

11

23/3/42 – 4/4/42

Ν.Α. ΑΙΓΑΙΟ

327

196/131

12

1/5/42 – 21/5/42

ΜΑΛΤΑ

460

300/160

13

6/6/42 – 20/6/42

4 ΙΣΤΙΟΦΟΡΑ

Κ.ΑΙΓΑΙΟ

329

197/132

14

7/7/42 – 14/7/42

ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑ

15

10/11/42 – 16/11/42

Α/Π ALBA JULIA*

ΑΙΓΑΙΟ

146

82/64

* Μη επιβεβαιωθείσα

υποβρυχιο τριτων
Καταχώρηση της βύθισης του από τον γερμανικό στρατό κατοχής επιταγμένου ελληνικού πετρελαιοκίνητου ΙΩΑΝΝΗΣ (Νηολόγιο Σάμου 30, 117 ΚΟΧ) από το Β.Π. Υ/Β Τρίτων την 13η Ιουνίου 1942 στην περιοχή του Καφηρέα (Ημερολόγιο Πολέμου 1940-1944, Τόμος ΙΒ, Υπηρεσία Ιστορίας Ναυτικού

ΓΕΝΙΚΑ & ΤΕΧΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ Υ/Β ΤΡΙΤΩΝ Υ-5

Το Β.Π. Υ/Β ‘Τρίτων’ (Υ5) (κλάση “Πρωτεύς”) υπήρξε ένα από τα έξι υποβρύχια του Ελληνικού Βασιλικού Πολεμικού Ναυτικού κατά την διάρκεια του Μεσοπολέμου και του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Το Υ/Β Τρίτων παραγγέλθηκε από την ελληνική κυβέρνηση στην Γαλλία το 1927 μαζί με άλλα τρία όμοιου τύπου υποβρύχια, τα ΠΡΩΤΕΥΣΝΗΡΕΥΣ και ΓΛΑΥΚΟΣ.
Ναυπηγήθηκε μεταξύ 1927–1930 στα ναυπηγεία Ateliers & Chantiers de la Loire στην Ναντ, καθελκύστηκε στις 4 Απριλίου 1928, παραλήφθηκε την 1 Δεκεμβρίου 1930 και εντάχθηκε στο Ελληνικό Βασιλικό Πολεμικό Ναυτικό με τον κωδικό “Y5”.

Όνομα:Υ/Β ΤΡΙΤΩΝ (Υ5)
Παραγγέλθηκε:Ελληνική κυβέρνηση το 1927
Κατασκευαστής:Ateliers & Chantiers de la Loire, Ναντ, Γαλλία
Αρχή ναυπήγησης:1927
Καθελκύστηκε:4 Απριλίου 1928
Τέθηκε σε υπηρεσία:1 Δεκεμβρίου 1930
Τεχνικά χαρακτηριστικά
Κλάση:Πρωτεύς
Εκτόπισμα:790 τόνων (ή 960 τόνων εν καταδύσει)
Μήκος:68,6 μέτρα
Πλάτος:5,7 μέτρα
Βύθισμα:4,1 μέτρα
Εγκατεστημένη ισχύς:2 κινητήρες Diesel, τύπου Sulzer, ισχύος 1.420 nhp για κίνηση στην επιφάνεια και 2 ηλεκτροκινητήρες ισχύος 1.200 nhp για κίνηση εν καταδύσει
Ταχύτητα:14 κόμβοι στην επιφάνεια και 8,5 κόμβοι εν καταδύσει
Εμβέλεια:Εν επιφανεία, μεγίστη 4.000 ναυτικά μίλια με ταχύτητα 10 κόμβων. Εν καταδύσει, μεγίστη 100 ναυτικά μίλια με ταχύτητα 5 κόμβων
Πλήρωμα:41 άνδρες

Πηγές:

  • www.hellenicnavy.gr
  • www.el.wikipedia.org

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου