Η Έξωση του Όθωνα το 1862
10 Οκτωβρίου του 1862
Καταλύεται η μοναρχία του Όθωνα. Την εξουσία αναλαμβάνει η επαναστατική «Τριανδρία», αποτελούμενη από τους Δημήτριο Βούλγαρη, Κωνσταντίνο Κανάρη και Μπενιζέλο Ρούφο.
Από τους πρώτους μήνες του 1862 άρχισαν να συμβαίνουν πολλά στασιαστικά κινήματα στην Ελλάδα με σκοπό την ανατροπή του Όθωνα. Τα πλοία του Πολεμικού Ναυτικού πρόσφεραν τις υπηρεσίες τους στην καταστολή αυτών των στάσεων. Στις 31 Ιανουαρίου, ξέσπασε η στάση στο Ναύπλιο, την οποία ακολούθησε άλλη στο Άργος. Και οι δύο αυτές στάσεις είχαν ευτυχές τέλος για τον βασιλιά, αφού στο Άργος ο κυβερνητικός στρατός νίκησε τους στασιαστές, ενώ το Ναύπλιο μετά από πολύμηνη πολιορκία, καταλήφθηκε από τον κυβερνητικό στρατό στις 8 Απριλίου. Στον ναυτικό αποκλεισμό του Ναυπλίου συμμετείχαν από το Ναυτικό τα Αμαλία, Όθων, Αριάδνη, Πάραλος, Σαλαμινία και Σφενδόνη.
Παράλληλα όμως με την πολιορκία του Ναυπλίου, ξέσπασε στις 28 Φεβρουαρίου άλλη επανάσταση, αυτή τη φορά στη Σύρο. Εκεί, ο επαναστάτης Λεωτσάκος, αφού κατέλαβε την Καρτερία της Ελληνικής Ατμοπλοΐας, την εξόπλισε με τέσσερα πυροβόλα και εφόδια. Σε αυτήν επιβιβάστηκε ο ίδιος μαζί με άλλους 60 επαναστάτες και μετέβηκαν στην Τήνο. Εκεί, παρέλαβαν άλλους 17 άνδρες και κατευθύνθηκαν προς την Κύθνο για να παραλάβουν τους πολιτικούς εξόριστους Δ. Καλλιφρονά και Λ. Δεληγιώργη.
Μόλις η Κυβέρνηση πληροφορήθηκε τα γεγονότα, διέταξε την Αμαλία με κυβερνήτη τον Λ. Παλάσκα, αφού παραλάβει τον 4ο Λόχο υπό τον Λοχαγό Τσίρο (ή Τζίρο) από τον Πειραιά, να πλεύσει στη Σύρο. Τελικά, η Αμαλία συνάντησε το πλοίο των στασιαστών στην Κύθνο. Οι στασιαστές αποβιβάστηκαν στην Κύθνο, το ίδιο και ο κυβερνητικός στρατός υπό τον Τσίρο. Αμέσως ξεκίνησαν άγριες συμπλοκές. Ο κυβερνητικός στρατός μετά και από μία πετυχημένη βολή της Αμαλίας, την οποία διηύθυνε ο ίδιος ο Παλάσκας, περιόρισε τους στασιαστές και τους νίκησε. Οι αρχηγοί της στάσης Λεωτσάκος, Μωραϊτίνης και Σκαρβέλης πέθαναν κατά τη διάρκεια των μαχών.
Στα τέλη του Σεπτεμβρίου του 1862, οι βασιλείς αποφάσισαν να περιοδεύσουν την Ελλάδα με σκοπό την ανάκτηση της εμπιστοσύνης των πολιτών. Οι βασιλείς επιβιβάστηκαν στην «Αμαλία» και ξεκίνησαν την περιοδεία όταν κατά τη διάρκειά της, τον Οκτώβριο, ξέσπασαν στάσεις σε πάρα πολλά μέρη της Ελλάδος και τέλος, τη νύχτα της 10ης Οκτωβρίου, στην ίδια την Αθήνα. Όταν μάλιστα η Αμαλία εσπευσμένα έφτασε στον Πειραιά, επιβιβάστηκαν στο πλοίο ο αντιπλοίαρχος Δ. Σαχτούρης και ο ανθυποπλοίαρχος Δ. Κριεζής για να επιδώσουν στον Παλάσκα διαταγή του νέου υπουργού των Ναυτικών που είχε διορίσει η νέα προσωρινή Κυβέρνηση, Δ. Καλλιφρονά. Αυτή όριζε να παραδώσει ο Παλάσκας την κυβέρνηση της Αμαλίας άμεσα στον Δ. Σαχτούρη.
Ο Παλάσκας, όμως, δεν θέλησε να ανοίξει τον φάκελο, παρά έδιωξε τους αντιπροσώπους δίνοντάς τον στον Όθωνα. Στη συνέχεια, τα γεγονότα εξελίχθηκαν ταχύτατα με αποτέλεσμα την αποβίβαση των βασιλέων και την επιβίβασή τους σε βασιλική λέμβο μαζί με τον Παλάσκα. Καθώς η λέμβος κατευθυνόταν προς το αγγλικό πλοίο Σκύλλα, το πλήρωμα της Αμαλίας απέδωσε χαιρετισμό με τα πυροβόλα. Στο αγγλικό πλοίο ο κυβερνήτης απέδωσε βασιλικές τιμές στους βασιλείς.
Εθνικό και Ιστορικό Μουσείο
Υποπλοίαρχος (Ο) Παναγιώτης Γεροντας ΠΝ
Κλασικός Φιλόλογος – Ιστορικός
Ναυπλιακή Επανάσταση ή Ναυπλιακά
Στασιαστικό κίνημα, που εκδηλώθηκε στο Ναύπλιο την 1η Φεβρουαρίου 1862 κατά του βασιλιά Όθωνα. Παρά την αποτυχία του, έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην έξωση του δυνάστη λίγους μήνες αργότερα. Η εξέγερση αυτή θα μείνει στην ιστορία ως «Ναυπλιακή Επανάσταση» ή «Ναυπλιακά».
Την αυγή του 1862 το αντιδυναστικό κίνημα είχε φουντώσει στο μικρό ελληνικό κράτος. Η αντιπολίτευση είχε περάσει από την πρωτεύουσα Αθήνα στην επαρχία, όπου η κεντρική εξουσία δεν ήταν σε θέση να ελέγξει στην κατάσταση. Το γενικό αίτημα ήταν να μεταβληθεί το «σύστημα», όρος ασαφής, που σήμαινε το σύστημα της διακυβέρνησης, αλλά και ευρύτερα το υπάρχον καθεστώς της Βαυαροκρατίας. Ο Όθωνας προσπάθησε να αλλάξει το πολιτικό κλίμα στις 10 Ιανουαρίου, αναθέτοντας την πρωθυπουργία στον δημοφιλή ναυμάχο του ‘21 Κωνσταντίνο Κανάρη, αλλά ο γηραιός ναύαρχος έθεσε όρους για τον εκδημοκρατισμό του καθεστώτος, τους οποίους ο βασιλιάς δεν δέχθηκε.
Το Ναύπλιο είχε εξελιχθεί σε σημαντικό κέντρο του αντιδυναστικού αγώνα, εξαιτίας της φυλάκισης και της εκτόπισης εκεί πολλών αξιωματικών που ήταν αντίθετοι στη Βαυαροκρατία. Ψυχή της αντιδυναστικής κίνησης ήταν ο αντισυνταγματάρχης Αρτέμιος Μίχος, που υπηρετούσε στη φρουρά της πόλης, ο αντισυνταγματάρχης Πάνος Κορωναίος και ο υπολοχαγός Δημήτριος Θ. Γρίβας, που ήταν κρατούμενοι στο Παλαμήδι. Μαζί τους σημαίνοντα πρόσωπα της πόλης, όπως η δήμαρχος Ναυπλίου Πολυχρόνης Ζαφειρόπουλος, ο υποπρόξενος του Βελγίου Σπυρίδων Ζαβιτσάνος, ο εφέτης Γεώργιος Πετμεζάς, ο πρωτοδίκης Πέτρος Μαυρομιχάλης και πολλοί δικηγόροι.
Η εκδήλωση του κινήματος ορίσθηκε για τις 3 Φεβρουαρίου 1862 . Όμως, αποφασίστηκε η επίσπευσή του κατά δύο μέρες, επειδή κρίσιμα έγγραφα των επαναστατών βρέθηκαν στην κατοχή των αρχών. Έτσι, θα εκδηλωθεί τη νύχτα της 31ης Ιανουαρίου προς την 1η Φεβρουαρίου 1862 και γρήγορα θα λάβει μεγάλες διαστάσεις. Οι αρχές θα καταλυθούν και θα συσταθεί Προσωρινή Κυβερνητική Επιτροπή, ενώ στρατιωτικά σώματα θα αναπτυχθούν σε στρατηγικά σημεία της ευρύτερης περιοχής. Το δημοτικό συμβούλιο της πόλης θα ενωθεί με τους επαναστάτες και θα εκδώσει προκήρυξη προς τον λαό, στην οποία, ανάμεσα σε άλλα, αναφέρονταν τα βασικά αιτήματα της επαναστάσεως:
- «Κατάπτωσις του συστήματος, πιστώς υπηρετουμένου υπό της μέχρι τούδε κυβερνήσεως και αναγόρευσις νέου εγγυωμένου τας ελευθερίας του λαού…»
- «Διάλυσις της δια βιαίων μέσων συστηθείσης και μέχρι τούδε υπαρχούσης Βουλής»
- «Συγκρότησις Εθνοσυνελεύσεως…»
Στρατιωτικός αρχηγός της εξέγερσης ορίσθηκε ο αντισυνταγματάρχης Μίχος, ως ο αρχαιότερος από τους αξιωματικούς, ο Κορωναίος ανέλαβε επικεφαλής του επιτελείου και ο Γρίβας αστυνόμος Ναυπλίου. Από την αρχή ο Κορωναίος ήταν υπέρ της εκστρατείας στην Αθήνα, αλλά ο Μίχος θεώρησε την πρότασή του παράτολμη. Πίστευε ότι ανάλογη επανάσταση θα ξεσπούσε και στην Αθήνα, κάτι που τελικά δεν συνέβη, επειδή οι αρχές προχώρησαν σε προληπτικές συλλήψεις και έκλεισαν το Πανεπιστήμιο Αθηνών. Εάν είχε γίνει δεκτό το σχέδιο του Κορωναίου, το αποτέλεσμα της εξέγερσης πιθανόν να ήταν διαφορετικό.
Τα νέα έφθασαν γρήγορα στην Αθήνα και κατατάραξαν τον Όθωνα και την κυβέρνηση του πιστού του πρωθυπουργού Αθανασίου Μιαούλη (γιου του μπουρλοτιέρη Ανδρέα Μιαούλη). Η αντίδρασή τους υπήρξε ακαριαία. Κυβερνητικός στρατός υπό τον φιλέλληνα ελβετό στρατηγό Χαν στάλθηκε στην Κόρινθο, που θα αποτελέσει το ορμητήριο για τη συντριβή της εξέγερσης. Το πρωί της 4ης Φεβρουαρίου ο βασιλιάς Όθωνας επιθεώρησε τα συγκεντρωθέντα στην Κόρινθο στρατεύματα, αποτελούμενα από 2.000 άνδρες και τους είπε:
Από την επομένη θα αρχίσει μία ακόμη εμφύλια σύρραξη. Ο βασιλικός στρατός θα προελάσει ταχύτατα και στις 6 Φεβρουαρίου θα καταλάβει το Άργος, το οποίο υπερασπιζόταν ο στρατηγός Τσόκρης. Στις 8 Φεβρουαρίου οι δυνάμεις του Χαν θα προσπαθήσουν να καταλάβουν το Ναύπλιο εξ εφόδου, αλλά θα αποκρουστούν από τους επαναστάτες και θα υποχωρήσουν. Την ίδια ημέρα, η Ιερά Σύνοδος της Εκκλησίας της Ελλάδος θα εκδώσει εγκύκλιο κατά των επαναστατών, απειλούσα την κατάρα του Θεού εναντίον «των αφρόνων, λυμεώνων της κοινωνίας και αισχρών προδοτών της πατρίδας».
Ο στρατηγός Χαν ανέλαβε την πρωτοβουλία των κινήσεων και προσπάθησε να κάμψει το ηθικό των επαναστατών, με πολιορκία μακράς διαρκείας, αποφεύγοντας τον βομβαρδισμό της πόλης. Όμως το ηθικό των επαναστατών παρέμεινε ακμαίο. Στις 26 Φεβρουαρίου προσπάθησαν να περάσουν στην αντεπίθεση, αλλά αποκρούστηκαν.
Η αποφασιστική μάχη, που έκρινε την τύχη της Ναυπλιακής Επανάστασης, δόθηκε την 1η Μαρτίου. Ο στρατηγός Χαν επιτέθηκε από τρία σημεία εναντίον της πόλης και μετά από πεισματώδη αγώνα έκαμψε την άμυνα των επαναστατών αργά το βράδυ. Οι μάχες στοίχισαν τη ζωή σε πολλούς Έλληνες και από τις δύο πλευρές. Ο αντισυνταγματάρχης Κορωναίος, που υπερασπιζόταν το Παλαμήδι, τραυματίσθηκε και συνελήφθη, όπως και ο Εμμανουήλ Παπαδάκης, αρχηγός των Κρητικών, που είχαν λάβει μέρος στις μάχες στο πλευρό των εξεγερμένων.
Στις 24 Μαρτίου, οι μάχες διακόπηκαν οριστικά, όταν έφθασε από την Αθήνα το διάταγμα για γενική αμνηστία, από την οποία εξαιρούνταν 19 άτομα, 12 στρατιωτικοί (Δημήτριος Τσόκρης, Αρτέμιος Μίχος, Λουδοβίκος Στέλβαχ, Δημήτριος Μπότσαρης, Χαράλαμπος Ζυμβρακάκης, Δημήτριος Γρίβας, Θρασύβουλος Μάνος, Αλέξανδος Πραίδης, Ν. Σμόλεντς, Διονύσιος Τριτάκης, Χρήστος Γρίβας, Χρήστος Κατσικογιάννης) και 7 πολίτες (Γεώργιος Πετμεζάς, Πέτρος Μαυρομιχάλης, Κωνσταντίνος Αντωνόπουλος, Σπύρος Ζαβιτσάνος, Γεώργιος Φραγγιάς, Γρηγόριος Δημητριάδης, Ιωάννης Παπαζαφειρόπουλος).
Οι 19 πρωταίτιοι της επανάστασης, ύστερα από διαπραγματεύσεις, αναχώρησαν από την Ελλάδα με δύο ξένα πλοία με κατεύθυνση τη Σμύρνη, όπου έγιναν δεκτοί με ενθουσιασμό από το ντόπιο ελληνικό στοιχείο. Πριν από την αναχώρησή τους είχαν συντάξει πρωτόκολλο που απευθυνόταν στις τρεις μεγάλες δυνάμεις, στο οποίο, ανάμεσα σε άλλα, αναφερόταν: «…Επειδή το αίσθημα ημών υπέρ πατρίδος, αγνόν και καθαρόν εκίνησεν ημάς εις την επανάστασιν, ουχί προς ανατροπήν των καθεστώτων, αλλά προς εφαρμογήν και θρησκευτικήν τήρησιν του Συντάγματος…υποβάλλομεν ημάς αυτούς εις την εγκατάλειψιν του πατρώου εδάφους, αναχωρούντες εις την αλλοδαπήν…». Διαχωρίζοντας την θέση του από τους υπολοίπους, ο Δημήτριος Γρίβας συμπλήρωνε στο τέλος του πρωτοκόλλου: «Εγκαταλειφθείς παρά πάντων των συναδέλφων μου, αναγκάζομαι να καταδικάσω εμαυτόν εις αειφυγίαν, και, αισχυνόμενος του λοιπού ν’ αποκαλώμαι Έλλην, από τούδε παραιτούμαι της Ελληνικής εθνικότητας».
Στις 8 Απριλίου 1862 ο κυβερνητικός στρατός εισήλθε στο Ναύπλιο, περνώντας μπροστά από τη φρουρά των επαναστατών που είχε παραταχθεί στην είσοδο της πόλεως. «Αλλ’ εάν η Ναυπλιακή στάσις κατεστάλη το χυθέν αδελφικόν αίμα βαθυτέραν την διαίρεσιν κατέστησεν» συνόψισε το 1894 ο ιστορικός Επαμεινώνδας Κυριακίδης.
Πηγή: https://www.sansimera.gr/articles/488
© SanSimera.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου