Λαογραφία. Λούσιμο Νεογνού- Νέο Έτος- Πάσχα-Βορεασμός- Άγιος Μόδεστος- Άη- Γιάννης ο Λαμπαδάρης- Πευκούλα.

 

ΛΑΟΓΡΑΦΙΑ

Λούσιμο νεογνού.

Την Τρίτη μέρα από τον τοκετό γινόταν το λούσιμο του παιδιού μέσα σε χλιαρό νερό μαζί με λίγο κρασί. Μετά το λούσιμο πασπάλιζαν το σώμα του με κίμινο και μοσχοκάρυδο, όσοι δε  από τους συγγενείς στα λουστικά πρόσφεραν χρηματικά δώρα που έπαιρνε η μαμή για αμοιβή της.

Επακολουθούσε τραπέζι και απαραίτητες ήταν οι λουκουμάδες  από τις οποίες στέλνανε και τα γειτονικά σπίτια. Οι λεχώνες έτρωγαν χταπόδια για να κατεβάσουν γάλα. Μετά την αλλαγή των δοντιών  των παιδιών έλεγαν την εξής ευχή «Να κόρακα, το δόντι μου τσε δως μου σεδερένιο να κοκκαλίζω κόκκαλα , να τρώω παξιμάδια».

 

Νέο Έτος.

 Την παραμονή κάθε νέου έτους, την ώρα του δείπνου, κάθε Καρυστινή οικογένεια  μοιραζόταν την βασιλόπιτα και όποιος εύρισκε το νόμισμα υποχρεώνετο να πάει να μιλήσει σε βρύση και να πάρει το λεγόμενο αμίλητο νερό, και μετά μια πέτρα.Γυρίζοντας στο σπίτι, διασκόρπιζε στο έδαφος καρπό ροδιού για να μπει στο σπίτι η ευτυχία, τη δε πέτρα την άφηνε χάμω για να προοδεύσουν τα κουκούλια , που τα παλαιότερα χρόνια όλα τα Καρυστινά σπίτια έτρεφαν μεταξοσκώληκες.

Πάσχα.

Τρεις μέρες κατά σειρά το Πάσχα στις πιο πολλές συνοικίες πολλές φορές δε και κάτω στην Κάρυστο, εκεί στην παραλία, που υπήρχαν άλλοτε πλατάνια, δημόσιοι χοροί, όπου τα κορίτσια με τα γιορτάσιμα φορέματα τους επέδειχναν την ομορφιά τους και περίμεναν να τους χορέψουν οι νέοι. Όποια νέα έκανε τους πιο πολλούς μπάλους, το θεωρούσε τιμή της, μα πολλές φορές, την ίδια ντάμα διεκδικούσαν πολλοί χορευτές και έτσι επακολουθούσαν συμπλοκές. Οι χοροί αυτοί χρησίμευαν και ως νυφοπάζαρο και από εκεί προέρχονταν πολλά συνοικέσια.

Βορεασμός.

Κάθε Πέμπτη επί τρεις βδομάδες μετά το Πάσχα, γιόρταζαν και έκαναν λιτανείες για να παύσει ο βοριάς που πάρα πολύ ισχυρός πνέει στην Κάρυστο. Μάλιστα τον Αύγουστο και προξενεί μεγάλη φθορά στα διάφορα προιόντα.Η γιορτή αυτή λέγεται Βορεασμός , είναι δε, όπως φαίνεται λείψανο της αρχαίας εορτής προς τιμή του Θεού Βορρά για τον ίδιο σκοπό.

 

Άγιος Μόδεστος.

Επίσης στην μνήμη του Αγίου Μοδέστου, τον μήνα Δεκέμβριο, οι γεωργοί και οι ποιμένες γιόρταζαν σε κοινό τραπέζι τον Άγιο για χάρη των βοδιών και των άλλων ζώων τους. Πιθανώς η γιορτή αυτή να είναι λείψανο της αρχαίας γιορτής του Πανός, του θεού που ήταν προστάτης των ποιμνίων.

Άγιος Ιωάννης ο Λαμπαδάρης ή Ριζικάς.

Την παραμονή του Άη Γιάννη του Λαμπαδάρη ή Ριζικά, στις 24 Ιουνίου , άναβαν κατά το γενικό έθιμο φωτιές έξω στις αυλές και πηδούσαν από πάνω γυναίκες και άνδρες, γιατί έτσι έδιωχναν τους ψύλλους από τα σπίτια τους. Την παραμονή επίσης τα κορίτσια της γειτονιάς έβαζαν τον Κλείδωνα, για να μάθουν το ριζικό τους από όπου ο Ριζικάς Άγιος.

Έπαιρναν από ένα πηγάδι το λεγόμενο Αμίλητο νερό με κανάτι και έριχναν μέσα διάφορα μικροπράγματα όπως δακτυλίδια, σταυρούς, σκουλαρίκια, κλπ. Και τα σκέπαζαν με κόκκινο πανί. Σιωπηλές οι κοπέλες το έκθεταν όλη την νύχτα κάτω από τα άστρα. Την ημέρα της συγκεντρωνόντουσαν στις αυλές των σπιτιών, άνοιγαν το σταμνί και έβγαζαν από μέσα ένα ένα τα πράγματα απαγγέλλοντας συγχρόνως και διάφορα αυτοσχέδια στιχάκια ανάλογα με την περίσταση. Η πρώτη που οριζόταν να ανοίξει τον κλείδωνα και να βγάλει τα αντικείμενα , έλεγε. « Ανοίξετε τον κλείδωνα να βγει το πρώτο μήλο που είναι απ΄την όμορφη μηλιά και λάμπει σαν τον ήλιο» Ύστερα διασκορπίζονταν στους δρόμους και περίμενε κάθε μια να ακούσει κανένα όνομα που από αυτό συμπέρανε τον μέλλοντα σύζυγο η έσκυβαν από πάνω από τα πηγάδια για να δουν την μορφή του αγαπημένου τους. Και τα καίκια του τόπου καταστόλιστα την ημέρα της εορτής διαγωνίζονταν σε αγώνα ταχύτητας ποιο θα περάσει το άλλο.

Πευκούλα ή Πεμπτούλλα.

Σε παλιούς χρόνους κάθε Πέμπτη την νύχτα δεν εργαζόντουσαν οι γυναίκες για τα φαντάσματα. Κάτι, πως διηγούνται την νύχτα μιας Πέμπτης έτυχε να γνέθουν γυναίκες και έκαναν συντροφιά. Έξαφνα παρουσιάσθηκε μια άγνωστη γυναίκα και έγνεθε και αυτή. Οι άλλες φοβήθηκαν και θεώρησαν πως θα ήταν η Πευκούλα, το φάντασμα που γύριζε την νύχτα. Η νοικοκυρά του σπιτιού βγήκε από το σπίτι κρυφά και γυρίζοντας φώναξε εξ΄επίτηδες, ότι καήκανε τα παιδιά της Πευκούλας. Αφήνει αυτή τότε το αδράχτι κατουρεί και χέζει μέσα στο σπίτι και ύστερα τρέχει στο δικό της που όμως βρίσκει τα παιδιά της σώα. Σαν βγήκε η Πευκούλα , οι γυναίκες έκλεισαν την πόρτα, έριξαν έξω μαγαρισσές της και το αδράχτι της και έπαυσαν να δουλεύουν. Η Πευκούλα γύρισε και χτύπησε την πόρτα να της ανοίξουν, αλλά άκρα σιωπή ακολούθησε , Προσκαλεί τις μαγαρισσές της και το αδράχτι της να ανοίξουν, τα πράγματα της όμως αυτά αποκρίθηκαν. Και μεις κυρά Πευκούλα έξω είμαστε. Έκτοτε, το Πεμπτόβραδο αφιερώθηκε στην κυρά –Πευκούλα, η Πεμπτούλλα.

Τίτλοι παραμυθιών.

Η Μάρω, ο Δεσπότης και ο Διάκος, Τα τρία Βασιλόπουλα, Οι τρεις Βασιλοπούλες, Ο Κριγαρίτης Βασιλιάς. ( το γ, στο όνομα του Κρι(γ)αρίτης, δεν διαβάζεται καθαρά, μπορεί να είναι άλλο γράμμα).

ΠΗΓΗ

ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΚΑΡΥΣΤΟΥ ( Από τους αρχαιοτάτους χρόνους)

ΔΗΜΗΤΡΗ Κ. ΧΑΤΖΗΚΩΣΤΑΝΤΗ

ΑΘΗΝΑΙ 1947