«Μια οθόνη προβάλλει τον Δημιουργόν της»!

 

«Μια οθόνη προβάλλει τον Δημιουργόν της»! disaki.blogspot.com

Στη μνήμη του Σταμάτη Δ. Παπαμιχαήλ

8 Οκτωβρίου 2017

Στο κέντρο της πόλης της Καρύστου, στη Νότια Εύβοια, απέναντι από το αστυνομικό τμήμα και την Εθνική Τράπεζα,

στέκει ένα ερείπιο ανάμεσα στα σύγχρονα μεγάλα κτίρια. Όσα χρόνια πάω στην Κάρυστο (περίπου 40) το θυμάμαι νάναι έτσι ακριβώς όπως και σήμερα, δείγμα πως οι κληρονόμοι μάλλον "δεν τα βρίσκουνε" και έτσι δεν έγινε κι αυτό μια ακόμα πολυκατοικία, ανάμεσα στις άλλες.

Η πόρτα στέκει σε καλή κατάσταση. Οι παραστάδες, φτιαγμένες με καλοπελεκημένες πέτρες, δείχνουν πως επρόκειτο για ένα πολύ καλοφτιαγμένο κτίριο.

Πάνω από την πόρτα φαίνεται ένα πατάρι.

Ο Νίκος Σ. μια φορά μου έδειξε τις τρύπες, που υπάρχουν στον εσωτερικό τοίχο, ο οποίος πια είναι σε κοινή θέα μιας και ο εξωτερικός δεν υπάρχει. Οι τρύπες αυτές έχουν γεωμετρικό σχήμα και δεν είναι τυχαίες. Είναι φανερό πως το πατάρι ήταν κάποτε ο θάλαμος της μηχανής ενός κινηματογράφου.

Απ΄ όταν τις είδα μου γεννήθηκε η απορία για την ιστορία αυτού του κινηματογράφου, για τον οποίο δεν είχα ακούσει τίποτα τόσα χρόνια. Ρώτησα από εδώ ρώτησα από εκεί υπέργηρους γνωστούς, ελάχιστα ήταν αυτά που έμαθα. Βασικά η μόνη πληροφορία ήταν πως προπολεμικά προβάλλονταν εκεί κάποιες ταινίες του βωβού κινηματογράφου. Τελικά, πάλι ο Νίκος μου είπε πως μάλλον ο «Φίλων Φτέρης», κάτι είχε γράψει στην τοπική εφημερίδα ΚΑΡΥΣΤΙΝΗ.

«Φίλων Φτέρης», ψευδώνυμο του αείμνηστου Σταμάτη Δ. Παπαμιχαήλ, (του θείου Τάκη, μιας και ήταν ο αδελφός της πεθεράς μου), του διανοούμενου της πόλης που είχε ασχοληθεί με την ιστορία και τη λαογραφία της περιοχής, μελετώντας και γράφοντας άρθρα και βιβλία σχετικά. Από το 1978 είχε τη στήλη με το χρονογράφημα στην τοπική εφημερίδα ΚΑΡΥΣΤΙΝΗ, που την υπόγραφε με το παραπάνω ψευδώνυμο. Το 1996 συγκέντρωσε τα χρονογραφήματα εκείνα και τα εξέδωσε σε δύο τόμους με τον τίτλο «Φύλλα φτέρης απ’ την Κάρυστο».

Στον Α΄ τόμο, λοιπόν, στη σελίδα 104 έχει το χρονογράφημα με τίτλο «ΜΙΑ ΟΘΟΝΗ ΠΡΟΒΑΛΛΕΙ ΤΟΝ ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΝ ΤΗΣ», στο οποίο μαθαίνουμε για τον παραπάνω κινηματογράφο.

Για μένα ο Σταμάτης Δ. Παπαμιχαήλ, ήταν ο άνθρωπος που με μύησε σε πολλές γνώσεις που αφορούν την ιδιαίτερη πατρίδα του και έτρεφα γι αυτόν απέραντο σεβασμό.

Αφιερώνοντας αυτή την ανάρτηση στη μνήμη του, μεταφέρω αυτούσιο εκείνο το άρθρο.

Ότι έχει απομείνει από τον τοίχο-οθόνη

ΜΙΑ ΟΘΟΝΗ ΠΡΟΒΑΛΛΕΙ ΤΟΝ ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΝ ΤΗΣ

Μια παλιά οθόνη (όχι πανί, χτισμένη οθόνη) αντέχει με πείσμα στις μπόρες και στην εξέλιξη.

Μέσα στο κέντρο της Καρύστου, τηνέ ζώσανε τα μαγαζά κι οι πολυκατοικίες. Κι αυτή στέκει ακόμα ολόρθη, αντίκα ξεθωριασμένη, και ξεχασμένη απ' τον καιρό του βουβού κινηματογράφου σκεδόν.

Πόσο θ' αντέξει ακόμα; Όπου να 'ναι ο τωρινός κύριος της θα τήνε χαλάσει, για να σηκώσει ποιος ξέρει τι.

Μα θα 'πρεπε, άμα το αποφασίσει, να παιχτεί πάνου σ' αυτήνε την αντίκα μια παλιά βουβή ταινία, να ξαναθυμηθούμε τα παληά έργα και τους πρωταγωνιστές τους. Την Μαίρη Πίκφορδ λόγου χάρη, που την κλέβανε οι ληστές και την ξελευτέρωνε ο γόητας της εποχής και που στο τέλος όλα πήγαιναν καλά και μίκραινε ο κύκλος της εικόνας, ώσπου να σβήσει με το άναμμα των φώτων.

Ή το Σαρλώ τυχοδιώχτη και τόσες άλλες παλιές ταινίες, που τις πρόσφερνε αυτή η οθόνη στη μικρή και χωρίς λεχτρικό Κάρυστο, τότε που άλλες μεγάλες πόλεις δε λέπανε ούτε Καραγκιόζη.

... Κι αφού λοιπόν παιχτεί η παλιά ταινία να γκρεμιστεί το πρώτο τούβλο, και να χειροκροτήσουμε όλοι την τελευταία αυτή συνέχεια, σα στερνό χρέος τιμής. Αλλά για την οθόνη θα 'ναι το χειροκρότημα; Για τον «Τυχοδιώκτη» του Τσάρλυ Τσάπλιν; ή για κείνον που μας έφερε τον πρώτο Κινηματογράφο...

Νέος και λεβέντης τότε ο Κώστας Παπαγεωργίου κυνήγησε την τύχη με πάθος. Δεν νοιαζότανε για τα λεφτά αλλά για το επάγγελμα που θα κάνει.

Σινεμά, γεννήτριες, λιοτρίβια, παγοκολόνες, γκαζόζες, θαλασσοεμπόρια, άλλα τα προχώραγε και άλλα τα παράταγε στη μέση για να σάξει κάτι το καινούργιο το πρωτοφανήσιμο.

Και πέθανε το '61 όσο και τα χρόνια του. Γδυμνός και τσακισμένος απ’ τις οικογενειακές και οικονομικές ατυχίες. Στα τελευταία έκανε τον ψαρομανάβη. Είχε κανωμένα μάλιστα εταιρία μ’ άλλους τρεις. Όχι μεγάλα πράματα, λιανοπούλι. Αλλά τα χάλασε μαζί τους γιατί δε συμφωνούσαν με τα σκέδια που είχε αυτός καταστρώσει. Ποιος ξέρει, μπορεί να ‘θελε να ναυλώσουν κάνα παπόρι, για να φέρουν ψάρια απ' τη Μεσόγειο!

Τη συνέχεια θα τήνε βρήτε σε τούτους τους στίχους που βρήκα στα χαρτιά μου:

Σα δε μπόρεσε ο Κώστας

μόνος πέρα να τα βγάλει

στον Ματσούκα, στον Κονμπούρα

και στον Ψείρα ήρχε πάλι.

Κι ενώ ζήταγε μαζί τους

να πουλάει ψάρια πάλι

«πούσουν πριν» του λέει ο Κουμπούρας

και το άκουσαν και άλλοι.

Όνομα του Κώστα η πιάτσα Πουσουμπρίν του έχει βγάλει

κι όποιος κάτι τέτοιο πάθει

που σουμπρίν του λένε πάλι.

Τον είχανε πεσμένα Πουσουμπρίν, αυτόνε που ήτανε πριν απ' όλους...

11-12-78